Do Redakcji Pielgrzyma!
Nasz ksiądz proboszcz jest jednocześnie dziekanem. Co to właściwe znaczy? Czy w związku z tym ma on jakieś inne, szczególne obowiązki? Czy jest on przełożonym innych proboszczów sąsiednich parafii?
Samo pojęcie dziekan pochodzi z języka greckiego od „deka”, czyli dziesięć, i wiąże się ze starożytną koncepcją przewodzenia dziekana dziesięcioosobowej grupie. Mianem dziekana określa się urząd przełożonego sprawującego określoną władzę w niektórych wspólnotach kościelnych lub też godność w niektórych zespołach kolegialnych. Stąd ksiądz dziekan kapituły katedralnej lub kolegiackiej, dziekan kardynał jako przewodniczący kolegium kardynalskiego, dziekan Roty Rzymskiej – wyższy prałat Kurii Rzymskiej stojący na czele kolegium sędziów audytorów, czy też wreszcie dziekan korpus dyplomatycznego – gdzie chodzi o tytuł czysto honorowy przewodniczącego przedstawicieli dyplomatycznych akredytowanych w danym kraju (w Polsce i w wielu innych krajach jest nim każdorazowy Nuncjusz Apostolski).
Mówiąc o księdzu proboszczu, który jednocześnie jest dziekanem, nazywanym także wikariuszem rejonowym, dawniej archiprezbiterem, chodzi o kapłana stojącego na czele wikariatu rejonowego, zwanego dekanatem. Urząd ten wprowadzono już w państwie Franków w celu lepszego zorganizowania i funkcjonowania pracy duszpasterskiej w rozrastających się liczebnie i terytorialnie diecezjach. Chodziło o przewodniczenie i organizowanie duszpasterstwa poza miastem biskupim i składanie sprawozdania biskupowi z takiej działalności.
Aktualnie, jeśli prawo partykularne nie postanawia czegoś innego, dziekana mianuje spośród księży proboszczów danego dekanatu biskup diecezjalny po wysłuchaniu zdania kapłanów pełniących posługę duszpasterską w danym dekanacie. Każdy dziekan mianowany jest na pewien określony czas, jednak na skutek słusznej przyczyny nawet przed upływem kadencji biskup diecezjalny może swobodnie usunąć dziekana z urzędu (kan. 553–554). Wśród praw i obowiązków dziekańskich Kodeks Prawa Kanonicznego wymienia następujące:
– popieranie i koordynowanie w ramach dekanatu wspólnej działalności pasterskiej;
– czuwanie nad tym, by duchowni należący do jego dekanatu prowadzili życie odpowiadające ich stanowi i troskliwie wypełniali swoje obowiązki związane z duszpasterstwem;
– czuwanie nad tym, by święte czynności były sprawowane zgodnie z przepisami liturgicznymi, by czystość i piękno kościoła i sprzętu liturgicznego, zwłaszcza w sprawowaniu i przechowywaniu Najświętszego Sakramentu były starannie utrzymywane.
Ponadto księdzu dziekanowi przysługuje prawo i obowiązek wglądu do ksiąg parafialnych parafii swego dekanatu i czuwanie nad tym, aby były one właściwie prowadzone i należycie przechowywane. Jego troska dotyczy także prawidłowego administrowania dobrami kościelnymi stanowiącymi własność poszczególnych parafii dekanatu, nie wyłączając pieczy o budynki parafialne (kan. 555 § 1).
Dziekan w powierzonym sobie dekanacie zabiega o to, ażeby duchowni, zgodnie z postanowieniami prawa partykularnego, uczestniczyli w określonym czasie w prelekcjach, spotkaniach teologicznych lub konferencjach. Troszczy się o dostarczenie pomocy duchowych prezbiterom, zwłaszcza tym, którzy znajdują się w trudniejszych okolicznościach lub przeżywają jakieś problemy. Szczególną opieką otacza kapłanów chorych: „Dowiedziawszy się o poważnej chorobie proboszcza w swoim rejonie, dziekan winien zatroszczyć się o to, ażeby nie był on pozbawiony pomocy duchowej i materialnej, a w przypadku śmierci odprawiony był godny pogrzeb. Ma zatroszczyć się również o to, aby podczas choroby czy śmierci nie zostały zabrane lub nie zaginęły parafialne księgi, dokumenty, sprzęt liturgiczny oraz inne przedmioty należące do kościoła. Dziekan ma też obowiązek wizytować parafie swojego rejonu w sposób określony przez biskupa diecezjalnego” (kan. 555 § 2–4).
ks. Wiesław Mazurowski
„Pielgrzym” 2016, nr 17 (697), s. 8-9