Droga Redakcjo!
Jeśli to możliwe, proszę o wyjaśnienie, skąd się wziął obowiązek wielkanocnej Komunii św.? Ponadto, chodzi mi o czas jej przyjmowania. Jak to jest, że księża ogłaszają, iż do Komunii św. wielkanocnej można przystępować już od niedzieli przed Środą Popielcową do niedzieli Trójcy Świętej? Jeśli się nie mylę, to czas przed Popielcem i cały Wielki Post nie jest okresem wielkanocnym, czyli nie jest czasem spełniania obowiązku Komunii wielkanocnej. Z góry dziękuję za odpowiedź.
Franciszek M.
Panie Franciszku!
Obowiązek przyjmowania Komunii św. ma swe źródło w pozytywnym prawie Bożym: „Zaprawdę, zaprawdę, powiadam wam: Jeżeli nie będziecie spożywali Ciała Syna Człowieczego i nie będziecie pili Krwi Jego, nie będziecie mieli życia w sobie” (J 6,53). Stąd w prawie przyjmuje się, że wymóg przystępowania do Komunii „niekiedy w życiu”, czyli przynajmniej raz w roku, opiera się na prawie Bożym. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi w okresie wielkanocnym ma swe źródło w prawie ludzkim.
O obowiązku co najmniej trzykrotnego przyjmowania Eucharystii w ciągu roku, w tym na Wielkanoc, wspominają uchwały m.in. Synodu w Agde (506) i III Synodu w Tours (813). Ostatecznie Sobór Laterański IV (1215) opowiedział się za wymogiem przynajmniej jednej w ciągu roku spowiedzi i Komunii św. na Wielkanoc. Od tego czasu przykazanie to, jako prawo powszechne obowiązuje w całym Kościele. Aktualny Kodeks prawa wyraża je w następujących słowach: „Każdy wierny po przyjęciu Najświętszej Eucharystii po raz pierwszy ma obowiązek przyjmować ją przynajmniej raz w roku. Ten nakaz powinien być wypełniony w okresie wielkanocnym, chyba że dla słusznej przyczyny wypełnia się go w innym czasie w ciągu roku” (kan. 920 § 1-2).
Co do czasu wypełnienia obowiązku Komunii wielkanocnej należy zauważyć, że okres wielkanocny rozciąga się od Wigilii Paschalnej w Wielką Noc, która razem z wielkanocną niedzielą Zmartwychwstania Pańskiego stanowi trzeci dzień Triduum Paschalnego, do niedzieli Zesłania Ducha Świętego. W tym czasie zgodnie z obowiązującym prawem wierni powinni przystąpić do wielkanocnej Komunii.
W Polsce jednakże od dawna istnieje praktyka przyjmowania Komunii wielkanocnej poczynając od niedzieli przed Popielcem, zwanej Pięćdziesiątnicą, a kończąc na niedzieli Trójcy Świętej. W pierwszej powojennej dekadzie biskupi polscy mieli pewne wątpliwości co do legalności tej praktyki. Stąd 6 lutego 1958 r. Prymas Polski ks. kardynał Stefan Wyszyński, korzystając z przyznanych mu przez Stolicę Apostolską uprawnień nadzwyczajnych, postanowił, że w całej Polsce okres wielkanocnej Komunii rozpoczyna się niedzielą Pięćdziesiątnicy, a kończy w terminie wyznaczonym przez poszczególnych biskupów diecezjalnych. Indult ten, ważny przez pięć lat, był dwa razy prolongowany. Taki stan prawny obowiązywał do 1974 r.
Ostatecznie określeniem czasu przyjmowania Komunii wielkanocnej zajęła się Konferencja Episkopatu Polski 21 marca 1985 r. Na podstawie przepisu, iż „zachowuje się istniejące dotychczas zwyczaje obok prawa, tak powszechne, jak i partykularne” (kan. 5 § 2) uznano, że przystępowanie do Komunii wielkanocnej od niedzieli przed Popielcem do uroczystości Trójcy Świętej jest w Polsce niepamiętnym zwyczajem, czyli obowiązującym prawem.
Polska nie jest jedynym krajem, w którym czas przyjmowania Komunii wielkanocnej jest dłuższy niż to przewiduje prawo powszechne. W Hiszpanii czas ten wynosi od Popielca do niedzieli Trójcy Świętej, a biskupi Australii i Nowej Zelandii mogą go przedłużać do końca oktawy uroczystości św. apostołów Piotra i Pawła, która przypada 29 czerwca. Dla wiernych Ameryki Łacińskiej czas Komunii wielkanocnej liczy się od niedzieli Siedemdziesiątnicy, czyli III przed Popielcem, do 16 lipca, święta Matki Boskiej Szkaplerznej.
Ks. Wiesław Mazurowski
„Pielgrzym” 2009, nr 9 (507), s. 8