Droga Redakcjo!
Dlaczego księża mają inne modlitewniki niż wszyscy pozostali wierni, tzw. brewiarze?
Czy świeccy też mogą odmawiać brewiarz?
Brewiarz, (łac. breviarium) znaczy dosłownie skrót, skrócenie, jest księgą liturgiczną Kościoła rzymskokatolickiego zawierającą teksty modlitw godzin kanonicznych (łac. officium divinum), przeznaczonych dla duchowieństwa z wyższymi święceniami i osób zakonnych zobowiązanych do ich odmawiania. Brewiarz nazywany jest też Liturgią Godzin (łac. Liturgia horarum), która znajduje swoje uzasadnienie w biblijnym opisie stworzenia, w dokonanym przez Boga podziale czasu na dni. Modlitwa, czyli odpowiedź człowieka na działanie Boga, powinna odbywać się w regularnych odstępach czasu.
Brewiarz jako księga liturgiczna do odprawiania codziennej modlitwy Kościoła ma bogatą historię redakcyjną. Po wielu reformach aktualnie składa się z 4 tomów przeznaczonych na poszczególne okresy liturgiczne. Na jeden dzień składają się następujące godziny kanoniczne:
Wezwanie, które odmawia się na rozpoczęcie modlitwy w danym dniu, zawsze poprzedza następną modlitwę, którą może być Godzina czytań lub Jutrznia.
Godzina czytań, którą dawniej odmawiano nocą, składa się z hymnu i trzech psalmów, po których następują czytania: pierwsze z Pisma Świętego, a drugie z dzieł Ojców Kościoła lub dokumentów z Magisterium Kościoła.
Jutrznia, która zgodnie z tradycją powinna być odmawiana o wschodzie słońca, składa się z dwóch psalmów, pomiędzy którymi znajduje się Pieśń ze Starego Testamentu, pieśni Zachariasza i prośby o uświęcenie dnia i pracy.
Modlitwa w ciągu dnia, która składa się z trzech psalmów, w zależności od pory odmawiania podzielona jest na trzy warianty: modlitwę przedpołudniową, południową i popołudniową.
Nieszpory posiadają podobną strukturę jak Jutrznia, z tą różnicą, że pomiędzy psalmami odmawia się Pieśń z Nowego Testamentu, a kantyk Zachariasza zastępuje Magnificat.
Kompleta, którą odmawia się bezpośrednio przed snem, składa się z hymnu, jednego lub dwóch psalmów i kantyku Symeona, oraz antyfony do Matki Bożej.
Kodeks Prawa Kanonicznego zobowiązuje duchownych do sprawowania Liturgii Godzin (kan. 1174 § 1). Ustawodawca wskazuje tę modlitwę i inne formy pobożności jako środki do osiągnięcia doskonałości, do której duchowni powinni dążyć w sposób szczególny ze względu na poświęcenie swego życia Bogu i służbie duszpasterskiej wiernym. „Aby mogli osiągnąć tę doskonałość kapłani a także diakoni przygotowujący się do prezbiteratu mają obowiązek odmawiać codziennie liturgię godzin, zgodnie z własnymi i zatwierdzonymi księgami liturgicznymi, natomiast diakoni stali mają odmawiać jej część, określoną przez Konferencję Episkopatu” (kan. 267 § 2 n. 3).
Czy modlitwa brewiarzowa zarezerwowana jest tylko dla duchownych? Ustawodawca wyraźnie zachęca do uczestnictwa w celebracji Liturgii Godzin jako czynności całego Kościoła, wszystkich wiernych stosownie do okoliczności (kan. 1174 § 2). Katechizm Kościoła Katolickiego mówi jeszcze dobitniej i wyraźniej, że Liturgia Godzin powinna stać się modlitwą całego Ludu Bożego. Poleca, aby w niedziele i uroczyste święta duszpasterze starali się odmawiać brewiarz z udziałem wiernych, zwłaszcza Nieszpory. Nic też nie stoi na przeszkodzie, aby wierni świeccy odmawiali brewiarz w swoich partykularnych wspólnotach czy też indywidualnie (KKK 1175). Sprzyjają temu wydawnictwa katolickie, drukując i wydając specjalne brewiarze dla świeckich, a także katolickie rozgłośnie katolickie, propagując odmawianie Liturgii Godzin. Kościół naucza i podkreśla, że celebrowanie Liturgii Godzin nie wyklucza i nie zastępuje innych form pobożności, a raczej wskazuje, że jest ono „jakby przedłużeniem celebracji eucharystycznej” i na zasadzie komplementarności domaga się adoracji i kultu Najświętszego Sakramentu (KKK 1178).
ks. Wiesław Mazurowski
„Pielgrzym” 2017, nr 17 (723), s. 8