2 stycznia bieżącego roku minęło 750 lat od momentu, gdy książę gdański z dynastii Sobiesławiców Mściwoj II (zwany także Mestwinem lub Mszczujem) nadał cystersom wieś zwaną wówczas Polplin wraz z terenami położonymi między rzekami Wierzycą, Jonką i Węgiermucą.
Zanim jednak to się stało, „klasztor pelpliński – jak rozpoczął swoją kronikę podprzeor Jerzy Kletner (zm. 1632) – znajdujący się na Pomorzu, na pograniczu ziem pruskich i Kujaw, na terenie tymawskim diecezji włocławskiej (…) od początku fundacji miał mnichów zakonu cysterskiego, którzy wywodzili się z linii morymondzkiej (…), a z Doberanu wyłoniła się placówka pelplińska, której pierwsza fundacja była w Pogódkach w roku 1258, a druga w Pelplinie w roku 1274, gdzie dotąd się znajduje”.
Geneza fundacji w kontekście cysterskich dziejów
Książę tczewsko-lubiszewski Sambor II, a zarazem stryj Mściwoja II, chcąc przeciwstawić się zakusom cystersów z Oliwy oraz joannitów o prawa do ziemi gniewskiej, leżącej w obrębie jego dzielnicy, postanowił – celem wzmocnienia własnej pozycji na swym terenie – założyć nowe opactwo. Wybór padł na mnichów proweniencji benedyktyńskiej, czyli cystersów, mających swój klasztor w Doberanie, w stosunkowo nieodległej Meklemburgii, co nie było wcale dziełem przypadku. Z Meklemburgii bowiem pochodziła żona Sambora II Mechtylda (Matylda), a poza tym – by mieć swobodę działania – książę zdecydował się na zakonników z linii morymondzkiej, w przeciwieństwie do cystersów oliwskich, wywodzących się z linii Clairvaux. Warto też dodać, że w drugiej połowie XIII wieku cystersi byli już dość popularnym zakonem mniszym, mającym liczne opactwa w całej Europie. (…)
ks. Jan Walkusz
Więcej przeczytasz w 5. numerze dwutygodnika „Pielgrzym” [3 i 10 marca 2024 R. XXXV Nr 5 (894)], str. 17-19.
Dwutygodnik „Pielgrzym” w wersji papierowej oraz elektronicznej (PDF) można zakupić w księgarni internetowej Wydawnictwa Bernardinum.
