Czy świeccy mogą błogosławić?

Do Redakcji Pielgrzyma!

REKLAMA

Wiem, że duchowni są szafarzami sakramentów w Kościele i udzielają błogosławieństw. Zastanawiam się jednak, czy błogosławić mogą także świeccy? Czy ważne jest na przykład błogosławienie narzeczonych przez rodziców przed ich wyjazdem do kościoła na ceremonię zaślubin?

Warto najpierw wyjaśnić, czym jest obrzęd błogosławieństwa. Ustawodawca powszechny Kościoła podaje ogólnikowe pojęcie obrzędu błogosławieństwa w sensie prawnym. Obrzęd błogosławieństwa zaliczany jest do sakramentaliów, określanych jako święte znaki na podobieństwo sakramentów, które za wstawiennictwem całego Kościoła sprowadzają skutki duchowe (kan. 1166). Prawodawca kościelny dodaje, że tylko Stolica Apostolska może ustanawiać nowe sakramentalia, autentycznie tłumaczyć już istniejące, znosić niektóre z nich albo zmieniać. Zwraca też uwagę, iż przy sprawowaniu sakramentaliów należy zachować przepisane obrzędy i formuły zatwierdzone przez władzę kościelną (kan. 1167).
Z powyższego wynika, że nie może ktokolwiek i według własnego uznania sprawować sakramentaliów. Tenże prawodawca doprecyzowuje, że szafarzem sakramentaliów jest duchowny wyposażony w odpowiednią władzę. Zarezerwowanie określonych błogosławieństw duchownym uwypukla, że uwielbienie Boga za całe dzieło stworzenia przerasta z konieczności poszczególnych chrześcijan, którzy w tym uwielbieniu jednoczą się pod przewodnictwem kapłana. Niemniej jednak niektórych sakramentaliów, zgodnie z księgami liturgicznymi, mogą udzielać także wierni świeccy, zarówno mężczyźni, jak i kobiety (kan. 1168).
Katechizm Kościoła Katolickiego prezentuje nieco inne określenie sakramentaliów, które bardziej koncentruje się na ich skutkach duchowych. Podaje, że sakramentalia zostały ustanowione dla uświęcenia pewnych posług i mogą „dotyczyć potrzeb, kultury i historii ludu chrześcijańskiego określonego regionu i epoki. Zawierają one zawsze modlitwę, której często towarzyszy jakiś określony znak, jak włożenie ręki, znak krzyża, pokropienie wodą święconą” (KKK, 1668). Sakramentalia, w tym błogosławieństwa, posiadają podwójny aspekt. Składają się z uwielbienia Boga, modlitwy urzeczywistniającej tu i teraz obecność Bożej miłości oraz modlitwy błagalnej przywołującej boską moc zbawczą na błogosławionego człowieka lub poświęcany przedmiot. Uwielbienie Boga i modlitwa błagalna stanowią konstytutywne elementy każdego błogosławieństwa, które wynika z powszechnego kapłaństwa chrzcielnego. Stąd „każdy ochrzczony jest powołany do tego, by być «błogosławieństwem» i by błogosławić. Dlatego świeccy mogą przewodniczyć pewnym błogosławieństwom” (KKK, 1669). Wiele jednak błogosławieństw, zwłaszcza tych dotyczących bardziej życia eklezjalnego i sakramentalnego, zastrzeżonych jest dla osób duchownych, wyświęconych do posługi uświęcania biskupów, prezbiterów i diakonów.
Dla przykładu – uroczyste błogosławieństwo papieskie wygłaszane miastu (Rzymowi) i światu (łac. Urbi et Orbi) z balkonu Bazyliki św. Piotra w Watykanie zarezerwowane jest papieżowi. Inne, mniej uroczyste błogosławieństwa, przynależą do posługi biskupów i kapłanów. Zgodnie z Instrukcją Episkopatu Polski o Obrzędach Błogosławieństw z 25 listopada 1993 roku wszystkie błogosławieństwa związane z mszą św. sprawuje biskup albo kapłan. Podobnie biskupowi lub kapłanowi zastrzeżone są błogosławieństwa, które przeznaczają jakąś rzecz do kultu Bożego. Wspomniana Instrukcja wspomina, że także wierni świeccy mogą udzielać błogosławieństw. I tak rodzice zawsze mogą udzielać błogosławieństwa swoim dzieciom w domach rodzinnych. Także świeccy, ale lektorzy lub akolici, na mocy starożytnego zwyczaju mogą błogosławić pokarmy na stół wielkanocny (nr 8).

Ks. Wiesław Mazurowski

„Pielgrzym” 2016, nr 7 (687), s. 8