Już od dziesiątków lat ludzie nauki różnych specjalności i pisarze o rodowodzie kaszubskim interesowali się, badali i popularyzowali kulturowe bogactwo Kociewia. Bez wątpienia do grona takich osób, zafascynowanych bratnim regionem, był ks. dr Bernard Sychta, na szczególne podkreślenie zasługuje także zapomniana nieco sylwetka ks. Jana Siega.
Ks. dr Bernard Sychta jest autorem m.in. scenicznej komedii pt. „Duchy w klasztorze”, napisanej gwarą kociewską, a wystawionej jesienią 1934 roku przez teatry amatorskie w Świeciu, Chełmnie i okolicy, dramatu obyczajowego „Wesele kociewskie”, a nade wszystko trzytomowego „Słownictwa kociewskiego na tle kultury ludowej”. Ale nie brakowało też w przeszłości i obecnie postaci czy organizacji z terenu Kociewia zainteresowanych kulturą kaszubską i jej promowaniem w różnej postaci. Do tego grona z całą pewnością należy zaliczyć ks. Jana Siega, a także powstające sukcesywnie kociewskie oddziały Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, z których – z pełnym uznaniem dla pozostałych – bodaj największą inicjatywą wykazuje się oddział pelpliński, i to dzięki pomysłowości, tudzież organizacyjnej sprawności Bogdana Wiśniewskiego. Zważywszy jednak na czas i okoliczności działania, na szczególne podkreślenie zasługuje zapomniana nieco sylwetka ks. Jana Siega (1889–1962) i jego przedsięwzięcia pisarskie promujące zagadnienia kaszubskiego kręgu kulturowego. Ów duchowny, wywodzący się z nauczycielskiej rodziny ze Świecia, jako duszpasterz m.in. Luzina, Starej Kiszewy, Lipusza, Sierakowic, Niedamowa i Wielkiego Kacka, obracając się na co dzień w klimacie bogatej przeszłości, kultury i języka kaszubskiego, począwszy od przełomu lat dwudziestych i trzydziestych ubiegłego stulecia, ogłaszał drukiem artykuły popularne o Kaszubach, a także wiersze ukazujące piękno tego regionu i niezwykłą tożsamość jego mieszkańców. Do tego celu swych łamów użyczały mu takie czasopisma jak: „Przewodnik Katolicki”, „Gazeta Gdańska”, „Dzień Pomorski” czy tytuły gdyńskie: „Opowieści Morskich Fal”, „Latarnia Morska” i „Gwiazda Morza”. Między innym w artykule pt. „Ci, dla których nie ma Kaszub bez Polski i Polski bez Kaszub” scharakteryzował topografię i terytorialny zasięg ziemi kaszubskiej, nie omieszkał jednocześnie dodać: „Najpiękniejsze okolice ma powiat kartuski. Wśród wyniosłych lesistych wzgórz rozsiane srebrzyste oka licznych jezior zdobyły dla tych okolic nazwę Szwajcarii Kaszubskiej”. A nieco dalej dopowiedział: „Bardzo piękne okolice ma także Wejherowo, gdzie znajduje się kaszubska kalwaria, miejsce różnych pielgrzymek”.
Ta niezwykła fascynacja Kaszubami uzewnętrzniła się w przypadku ks. Jana Siega względnie dobrym opanowaniem języka kaszubskiego, w którym publikował niektóre wiersze. W „Przewodniku Katolickim” z 1930 roku zamieścił tekst zatytułowany „Na Kaszubach”, w którym z jednej strony opiewa niezwykłe uroki tej nadmorskiej dzielnicy w kontekście wyrazistych wartości religijnych jej mieszkańców, pisząc: „Kaszëbsczié bòrë, pòla, wsë i knieje/ Na chtërnéch Bóg zasôł wiarã i nôdzejã”, z drugiej zaś odnosi się do swej posługi duszpasterskiej pośród tego ludu, mającej na celu chronić od zła i prowadzić do życia zgodnego z wolą Bożą. W podobnej konwencji należy plasować pozostałe teksty ks. Siega traktujące o pomorskiej faunie (m.in. poetyckie refleksje na temat sosny pospolitej, bujnych lasów i żywota drzew), a także tworzone przez niego bajki, choć w kreowaniu tego gatunku niegdysiejszy proboszcz wielkokacki dokonał pewnego przeszeregowania w skonwencjonalizowanych formach, stosując zaskakujący morał końcowy bajki.
Ks. Jan Sieg związany z rodzącym się w Gdyni ośrodkiem literackim oraz członek Związku Literatów Polskich na Kaszubach z siedzibą w Gdyni bez wątpienia z całym przekonaniem przedmiotem swoich literackich refleksji uczynił Kaszuby z ich przeszłością, kulturą, historią i teraźniejszością, co potwierdza m.in. wiersz o Wielu, „wiosce nad jeziorem/ sosnowym okolona borem. /A nad nią wieży lśni kopuła/ I strzeże jej jak matka czuła”.
ks. Jan Walkusz
Więcej przeczytasz w 19. numerze dwutygodnika „Pielgrzym” [17 i 24 września 2023 R. XXXIV Nr 19 (882)], str. 32.
Dwutygodnik „Pielgrzym” w wersji papierowej oraz elektronicznej (PDF) można zakupić w księgarni internetowej Wydawnictwa Bernardinum.
Fot. Pixabay.com
