18 maja przypada rocznica urodzin św. Jana Pawła II, wspaniałego nauczyciela narodu polskiego. Okres jego pontyfikatu to szczególny czas w powojennej historii Europy. Ojciec Święty, opromieniony blaskiem jedynego w swoim rodzaju urzędu i wyposażony w papieski autorytet, stał się niezwykle charyzmatyczną postacią, wyzwalającą silne przeżycia duchowe u ludzi, którzy się z nim zetknęli.
Dla nas, Polaków, Jan Paweł II na zawsze pozostanie w pamięci Ojcem Świętym, który ukochał bezgranicznie swoją ziemię ojczystą, do której wielokrotnie powracał w pielgrzymkach, by głosić katechezę dla całego narodu. Uczestniczyłem w każdej pielgrzymce Jana Pawła II do Polski i do dzisiaj noszę w sercu wiele znamiennych słów, które podczas tych spotkań przekazywał.
Pierwsza pielgrzymka papieża do ojczyzny obyła się 2 czerwca 1979 roku – po ośmiu miesiącach pontyfikatu. Już na lotnisku Warszawa-Okęcie Jan Paweł II ucałował polską ziemię, a naród przeżył dziewiętnaście dni patriotycznej ekstazy. Papież Polak przybył do swojej Polski jako pielgrzym, ale też jako głowa Kościoła katolickiego, a także mąż stanu.
Na plac Zwycięstwa w Warszawie ciągnęły nieprzebrane tłumy. To właśnie tam odbyła się pierwsza msza św. i zostały wypowiedziane słynne słowa Ojca Świętego: „I wołam ja, syn polskiej ziemi, a zarazem ja: Jan Paweł II papież, wołam z całej głębi tego tysiąclecia, wołam w przeddzień Święta Zesłania: Niech zstąpi Duch Twój! Niech zstąpi Duch Twój! I odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi!”.
Druga wizyta papieża w Polsce przypadła na 16–22 czerwca 1983 roku i zbiegła się z rządami gen. Wojciecha Jaruzelskiego. Cały naród oczekiwał na wynik rozmów z pierwszego spotkania mężów stanu w Belwederze. Trwał stan wojenny, sytuacja w kraju była napięta, a w obozach dla internowanych przebywało wielu więźniów politycznych. W tej sytuacji padły znamienne słowa Ojca Świętego: „Pax vobis! Pokój Tobie, Polsko! Ojczyzno moja! Pokój Tobie”. Niedługo potem – 22 lipca 1983 roku – zniesiono w naszym kraju stan wojenny.
Trzecia wizyta przypadła na dni 8–14 czerwca 1987 roku i wzbudziła w społeczeństwie prawdziwy entuzjazm. Polacy przeczuwali „fin de regime” – koniec reżimu. Solidarność działała nieomal jawnie, rząd nie czynił przeszkód, aby Jan Paweł II spotkał się z przywódcami nowego związku. W słynnej homilii na gdańskiej Zaspie 12 czerwca 1987 roku papież nauczał: „Solidarność – to znaczy: jeden i drugi, a skoro brzemię, to brzemię niesione razem, we wspólnocie. A więc nigdy: jeden przeciw drugiemu. Jedni przeciw drugim”.
Czwarta pielgrzymka Jana Pawła II miała miejsce w dwóch terminach. Część pierwsza odbyła się tradycyjnie w czerwcu 1991 roku, natomiast druga tura w sierpniu – ze względu na odbywający się wtedy na Jasnej Górze VI Światowy Dzień Młodzieży. Na spotkanie z papieżem w Częstochowie przybyło ponad milion młodych chrześcijan z przeszło osiemdziesięciu pięciu krajów. Nauczanie papieskie przeszło do historii, ponieważ wychodziło naprzeciw integracji młodych ze Wschodu i Zachodu. Z tej okazji padły znamienne słowa: „Kościół w Europie może w końcu swobodnie oddychać obydwoma swoimi płucami. (….) Na ciebie, droga młodzieży europejskiego Wschodu i Zachodu, stawia Stary Kontynent w budowaniu owego «wspólnego domu»”.
Piąta pielgrzymka Jana Pawła II – nieoficjalna – trwała tylko dziesięć godzin. Przy okazji pobytu papieża na Morawach odwiedził on 22 maja 1995 roku Skoczów. Papież był zatroskany „polską nową demokracją”, która znalazła się wówczas w poważnym kryzysie. To wtedy padły papieskie słowa do rodaków: „Czas próby polskich sumień trwa” oraz „Wbrew pozorom praw sumienia trzeba bronić także dzisiaj. Pod hasłami tolerancji, w życiu publicznym i w środkach masowego przekazu szerzy się nieraz wielka, może coraz większa nietolerancja. Odczuwają to boleśnie ludzie wierzący. Zauważa się tendencję do spychania ich na margines życia społecznego, ośmiesza się i wyszydza to, co dla nich stanowi nieraz największą świętość.”
Szósta papieska pielgrzymka do Polski trwała od 31 maja do 10 czerwca 1997 roku. Podczas tej pielgrzymki w homilii we Wrocławiu papież wypowiedział znamienne słowa: „Egzamin w przeszłości był trudny. Zdaliśmy go, a wynik ogólny przyniósł nam uznanie. Egzamin z wolności jest przed nami. Wolności nie można tylko posiadać. Trzeba ją stale zdobywać. Zdobywa się ją, czyniąc z niej dobry użytek – w prawdzie, bo tylko «prawda czyni wolnymi ludzi i ludzkie wspólnoty, społeczeństwa i narody. (…) Wolność jest trudna, trzeba się jej uczyć. Trzeba się uczyć być prawdziwie wolnym, tak ażeby nasza wolność nie stawała się naszą własną niewolą, zniewoleniem wewnętrznym, ani też nie stała się przyczyną zniewolenia innych”.
Siódma pielgrzymka trwała od 5 do 17 czerwca 1999 roku i była tą najdłuższą. Miała także szczególne znaczenie. Papież po raz pierwszy wystąpił w Sejmie i Senacie RP. Słowa skierowane do parlamentarzystów były nauką dla klasy rządzącej. Papież nawiązał do chlubnych i dramatycznych kart naszej historii i nawoływał do większej odpowiedzialności za losy i przyszłość ojczyzny. Swoje wystąpienie zakończył modlitwą: „Niech Duch Święty nieustannie wspiera wielki proces przemian, służący odnowie oblicza ziemi. Tej naszej wspólnej ziemi”. Podczas tej pielgrzymki Jan Paweł II spotkał się z mieszkańcami Wadowic. Patrząc na Wadowice i okolicę, papież z rozrzewnieniem powiedział: „Wszystko się tutaj zaczęło…”. Przed odlotem do Rzymu żegnał się słowami: „Ojczyzno moja, ziemio umiłowana, bądź błogosławiona!”.
Ósma pielgrzymka papieża trwała od 16 do 19 sierpnia 2002 roku. Na krakowskich Błoniach w czasie mszy św. Ojciec Święty potępił hałaśliwą propagandę liberalizmu, wolności bez prawdy i bez odpowiedzialności oraz nawoływał do czynienia miłosierdzia. W przemówieniu pożegnalnym Jana Pawła II padły smutne słowa: „Żegnając się z Polską, pragnę was wszystkich, drodzy rodacy, serdecznie pozdrowić. Tak wielu mnie oczekiwało, tak wielu pragnęło się ze mną spotkać. Nie wszystkim było to dane. Może następnym razem?”. Była to jednak ostatnia wizyta i ostatnie nauczanie papieża Polaka w ojczyźnie.
Jan Paweł II, który „zburzył istniejące mury świata”, dał nam wolność i nauczanie, a także przekazał słowa miłości i nadzieję na inną Polskę.
Włodzimierz Lipczyński, licencjonowany przewodnik
„Pielgrzym” [14 i 21 maja 2023 R. XXXIV Nr 10 (873)], str. 24-25
Dwutygodnik „Pielgrzym” w wersji papierowej oraz elektronicznej (PDF) można zakupić w księgarni internetowej Wydawnictwa Bernardinum.
