Miechowscy zakonnicy, bożogrobcy, nie tylko wybudowali kopię grobu jerozolimskiego w Miechowie koło Krakowa, ale przenieśli na polski grunt wiele obyczajów powszechnych w XII wieku w Jerozolimie. Uroczystości Triduum Paschalnego, święto pustego grobu, nabożeństwo drogi krzyżowej – dotąd u nas nieznane lub mało popularne – weszły na stałe do kalendarza kościelnego.
W Polsce kult grobu Bożego zawdzięczamy bożogrobcom – zakonowi przeniesionemu z Jerozolimy na ziemie polskie w 1163 roku. W Miechowie, niedaleko Krakowa, kanonicy z Jerozolimy wybudowali w kościele kopię grobu Chrystusa, aby sprawować swoje statutowe powinności. Już w rok po poświęceniu miechowskiego kościoła (1186 roku) Jerozolima została zdobyta przez muzułmańskie wojska sułtana Saladyna i na pewien czas ruch pielgrzymkowy całkowicie zamarł. Wtedy miechowska świątynia z kopią grobu stała się celem wielu pielgrzymek, które przybywały zarówno z terenu Polski, jak i innych krajów europejskich. Rangę pielgrzymowania do miechowskiej kopii grobu podniosło nadanie w XV wieku prawa odpustu zupełnego na ogólnych warunkach, który mogli otrzymać pielgrzymi wędrujący do miechowskiego sanktuarium. Wśród pielgrzymów do miechowskiego grobu Bożego wymienia się: króla węgierskiego Andrzeja II, króla Kazimierza Wielkiego, Władysława Opolczyka czy biskupa krakowskiego Wincentego Kadłubka. Władysław Jagiełło pielgrzymował do grobu miechowskiego trzynastokrotnie. Również ostatni z Jagiellonów Zygmunt August zatrzymał się w Miechowie w 1550 roku. Bardzo często grób nawiedzał papież Jan Paweł II, jeszcze jako ksiądz, biskup i kardynał, a jako papież nadał on kościołowi miano bazyliki mniejszej w 1996 roku i można przypuszczać, że to wydarzenie po latach rozbiorów i władzy ludowej przywróciło temu miejscu właściwą rangę.
Miechowscy zakonnicy nie tylko dysponowali kopią grobu jerozolimskiego, ale przenieśli na polski grunt wiele obyczajów powszechnych w tym czasie w Jerozolimie. Uroczystości Triduum Paschalnego, święto pustego grobu, nabożeństwo drogi krzyżowej – dotąd nieznane lub mało popularne weszły na stałe do kalendarza kościelnego. Czasowe inscenizacje grobu Jezusa Chrystusa to również dzieło miechowskich zakonników, którzy w wieku XIII rozpowszechnili ten zwyczaj w całej średniowiecznej Europie. Jak wiadomo, przetrwał on do czasów współczesnych. Miechowscy prepozyci, jako zwierzchnicy bożogrobców, otrzymali prawo używania stroju biskupiego z jednoczesnym zezwoleniem na błogosławieństwo wiernych. Na pamiątkę męki Chrystusa w miechowskim klasztorze, a za jego wzorem we wszystkich klasztorach zarządzanych przez bożogrobców, w każdy piątek odprawiane było nabożeństwo drogi krzyżowej. W XVII wieku w Miechowie zostało powołane Bractwo Grobu Bożego, którego członkami byli zacni obywatele miechowscy, w tym duża grupa lokalnych rzemieślników zrzeszonych w miechowskich cechach.
Współcześnie śpiewane godzinki o grobie Chrystusowym również powstały w Miechowie w XVIII wieku. Przypisuje się je ówczesnemu zakonnikowi, a zarazem proboszczowi generalnemu Jakubowi Radlińskiemu. Stamtąd rozpowszechniły się one w klasztorach w Polsce i były śpiewane szczególnie w czasie Wielkiego Postu. Wśród godzinek najbardziej znane są Godzinki ku czci Niepokalanego Poczęcia NMP, ale są także godzinki o świętych, o Męce Pańskiej, o Grobie Bożym. Te ostatnie związane są bezpośrednio z kultem Bożego grobu. Aktualnie można skierować serdeczną zachętę, aby ożyły one w naszych wspólnotach parafialnych, śpiewane w Wielką Sobotę rano, podczas czuwania przy Grobie Bożym.
ks. Łukasz Kątny
„Pielgrzym” [17 i 24 marca 2024 R. XXXV Nr 6 (895)], str. 31.
Dwutygodnik „Pielgrzym” w wersji papierowej oraz elektronicznej (PDF) można zakupić w księgarni internetowej Wydawnictwa Bernardinum.
