Jest takie miejsce we włoskiej Kalabrii, gdzie istnieje silny związek między owocami, terytorium i religią: jest to Riviera dei Cedri, czyli Riwiera Cedrowa. Tutaj cytron (citrus medica), jedna z najbardziej cenionych odmian na świecie, spotyka się ze starożytną historią plantatorów przywiązanych do swojej ziemi i z judaizmem. Jest to fundamentalna więź dla gospodarki, turystyki i tożsamości Kalabrii i jej mieszkańców.
Riwiera Cedrowa znajduje się w górnym biegu Morza Tyrreńskiego w prowincji miasta Cosenza. Odmiana cytronu Liscia di Diamante uprawiana jest na obszarach od Santa Maria del Cedro, gdzie można zwiedzić Muzeum Cytronu (Museo del Cedro), do miasteczka Diamante i pokrywa 98 procent włoskiej krajowej produkcji tego owocu cytrusowego.
Cytron Liscia di Diamante jest owocem cytrusowym i wygląda podobnie do olbrzymiej cytryny, ale ma mało miąższu oraz grubą, białą jadalną część pod skórką. Owoce mają owalny kształt, średnią wagę około od 500 do 600 gramów (która może dochodzić nawet do 1 kilograma) i grubą, pomarszczoną jasnozieloną aromatyczną skórkę. W miarę dojrzewania owoc zmienia kolor na żółty.
Roślina jest nisko rozgałęzionym drzewkiem, chronionym przez kolce, o długich zielonych liściach. Kwitnie w maju i czerwcu, a jej owoce zbierane są od października do grudnia. Okres zbiorów jest czasem szczególnym, aczkolwiek męczącym, gdyż odbywa się na kolanach, właśnie dlatego, że rośliny są niskie i cierniste.
Cytron był znany już w czasach Pisma Świętego, do tego stopnia, że wymieniono go około 70 razy i nazwano „owocem najpiękniejszego drzewa”. To sam Bóg wskazał Mojżeszowi drzewo cedrowe jako roślinę, której należy użyć podczas tradycyjnego święta Szałasów lub Sukkot (po hebrajsku), obchodzonego od końca września do połowy października. Słowo „Sukkot” pochodzi od słowa „sukkà”, oznaczającego szałasy, w których Żydzi mieszkali przez czterdzieści lat spędzonych na pustyni po wyjściu z Egiptu.
Co roku w sierpniu rabini z całego świata przybywają na Riwierę Cedrową, aby wspólnie z plantatorami wybrać najpiękniejsze owoce, które zabiorą do swoich krajów pochodzenia na święto Szałasów. W sadach (po włosku cedriere) rabini bardzo dokładnie sprawdzają każdy owoc, zgodnie ze ścisłymi nakazami religii. Jeden po drugim cytrony owijane są słomą i umieszczane w szczelnie zamkniętych drewnianych skrzyniach. Skrzynie są następnie przewożone na lotnisko w Lamezia i wysyłane do różnych części świata. Wybrany przez rabina cytron kosztuje lokalnie około 30 dolarów, zaś w Nowym Jorku – opatrzony certyfikatem jakości – podobno może kosztować nawet 500 dolarów za sztukę.
Cytron jest więc podstawowym elementem żydowskich uroczystości religijnych i symbolizuje według niektórych ludzkie serce, którego musi mieć mniej więcej taką samą wagę, dla innych zaś jest symbolem mądrości. Cytrony są nie tylko eksportowane za granicę, ale także wykorzystywane we włoskiej produkcji kandyzowanych owoców, dżemów, napojów oraz pysznego likieru ze skórek cytronu (podobnego do znanego limoncello ze skórek cytryny).
Agnieszka Gałązka
„Pielgrzym” [3 i 10 września 2023 R. XXXIV Nr 18 (881)], str. 18-19.
Dwutygodnik „Pielgrzym” w wersji papierowej oraz elektronicznej (PDF) można zakupić w księgarni internetowej Wydawnictwa Bernardinum.
