Moja nauczycielka mawiała: „Nadgorliwość gorsza niż sabotaż”. To powiedzenie przyszło mi na myśl podczas rozważań na temat pojmowania pokuty przez niektórych współczesnych katolików. Coraz częściej bowiem spotykam się z postawami gloryfikującymi czyny pokutne, które zdają się być bardziej wyzwaniami dla naszej sfery cielesnej niż właściwie pojmowanym elementem nawrócenia. Kilkudniowe posty i umartwienia cielesne przywołują praktyki popularne przed wiekami, gdy tymczasem nauka Kościoła kładzie dzisiaj akcent na duchowy aspekt pokuty.
Katechizm Kościoła Katolickiego do pozasakramentalnych form pokuty zalicza czyny i wysiłki podejmowane w celu pojednania się z bliźnimi, łzy żalu, troskę o uświęcenie drugich, wstawiennictwo świętych i codzienną praktykę miłości bliźniego. Pokuta prowadząca do prawdziwego wewnętrznego nawrócenia dokonuje się również przez troskę o biednych, o sprawiedliwość i praworządność, unikanie własnych błędów, braterskie upomnienie, rachunek sumienia, kierownictwo duchowe, przyjęcie i cierpliwe znoszenie prześladowań (KKK 1435).
Papież Paweł VI, choć pisał, że do czynienia pokuty zobowiązani są wszyscy specjalnym przykazaniem (Mk 1, 15; Łk 13, 3–5), to równocześnie podkreślał, że nie należy dążyć do wyszukanych form pokuty, gdyż już samo życie codzienne chrześcijanina może być formą pokuty, która przejawia się w wytrwałym spełnianiu obowiązków swego wieku, stanu, powołania i na cierpliwym znoszeniu utrapień w życiu każdego dnia. Pokutne znaczenie mogą mieć także choroba, ból, cierpienie, niedostatek, bieda, jeśli znoszone są z poddaniem się woli Bożej i połączone z intencją wynagrodzenia za własne lub innych grzechy.
Św. Jan Paweł II wskazywał z kolei, że drogami wiodącymi do pojednania z Bogiem i braćmi są także: pokonywanie egoizmu, znoszenie niesprawiedliwości i dominacji nad drugim człowiekiem, znoszenie wyzysku innych, pokonywanie grzesznego przywiązania do dóbr materialnych, zwycięstwo nad niepohamowaną przyjemnością.
Zofia Pomirska
„Pielgrzym” [5 i 12 marca 2023 R. XXXIV Nr 5 (868)], str. 32
Dwutygodnik „Pielgrzym” w wersji papierowej oraz elektronicznej (PDF) można zakupić w księgarni internetowej Wydawnictwa Bernardinum.
