Tydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan, mający już ponad stuletnią tradycję, stał się cyklicznym świętem ekumenizmu. Co roku między 18 a 25 stycznia, czyli między dawnym świętem katedry św. Piotra a świętem nawrócenia św. Pawła, chrześcijanie różnych wyznań spotykają się na całym świecie na ekumenicznych nabożeństwach, by rozważać swój obowiązek pracy nad jednością uczniów Chrystusa.
Co roku na Tydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan przygotowywane są materiały z tekstami biblijnymi, rozważaniami, propozycjami nabożeństw. Od 1966 roku materiały te przygotowują razem Komisja „Wiara i Ustrój” Światowej Rady Kościołów oraz Papieska Rada ds. Popierania Jedności Chrześcijan. Polską wersję broszury z materiałami od 1998 roku wspólnie opracowują Polska Rada Ekumeniczna oraz Rada ds. Ekumenizmu Konferencji Episkopatu Polski Kościoła Rzymskokatolickiego. Od 1975 roku co roku materiały przygotowywane są przez grupy chrześcijan z konkretnych krajów. Na przykład w roku 2012 materiały te opracowała grupa polska.
Materiały na tegoroczny Tydzień Modlitw zostały przygotowane przez chrześcijan z Karaibów. Region ten obejmuje zarówno terytoria wyspiarskie, jak i kontynentalne o bogatych i różnorodnych tradycjach etnicznych, językowych i religijnych. Stanowią one również złożoną rzeczywistość polityczną. Choć najczęściej znamy Karaiby z reklam wczasowo-wycieczkowych jako pełen słońca, plaż i palm „raj na ziemi”, to przy okazji Tygodnia Ekumenicznego chrześcijanie tego rejonu zaskakują nas nieoczekiwaną tematyką. Chcą przypomnieć nie tylko historyczne zaszłości dotyczące tych krajów, ale również dzisiejsze ich konsekwencje i analogie, ciągle niestety obecne we współczesnym świecie. Współczesne Karaiby zostały bowiem głęboko dotknięte nieludzkim wyzyskiem kolonialnym. W agresywnym dążeniu do zysków z handlu kolonizatorzy uruchomili okrutną machinę niewolnictwa, umożliwiającą sprzedaż ludzi i ich przymusową pracę. Praktyki te doprowadziły najpierw do zniewolenia i zdziesiątkowania tubylców, a później do zniewalania na tym terenie Afrykanów oraz mieszkańców Indii i Chin.
Na każdym etapie system kolonialny dążył do pozbawienia podbitych ludów ich niezbywalnych praw: tożsamości, godności ludzkiej, wolności i samostanowienia. Prowadzono do nieludzkiego traktowania człowieka jako „rzeczy”, czyniąc jedną osobę własnością innej. Niestety, w ciągu pięciuset lat kolonializmu i niewolnictwa chrześcijańska aktywność misyjna w tym regionie, z nielicznymi wyjątkami, była ściśle związana z tym dehumanizującym systemem. Ci, którzy zanieśli Biblię w ten rejon, używali świętych pism, aby usprawiedliwić niewolnictwo. Jednocześnie jednak w rękach zniewolonych Biblia stała się zapewnieniem, że Bóg jest po ich stronie i poprowadzi ich ku wolności.
Te okoliczności sprawiły, że chrześcijanie z Karaibów zaproponowali podczas Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan w 2018 roku rozważanie biblijnego tekstu z Księgi Wyjścia 15,1–21, będącego Hymnem na cześć Boga Zbawcy i Wyzwoliciela, a śpiewanego przez Izraelitów po wyzwoleniu z niewoli egipskiej i przejściu przez Morze Czerwone. To pieśń triumfu nad uciskiem. Hasło tygodnia, pochodzące z tego tekstu brzmi: „Prawica Twoja wsławiła się mocą” (Wj 15,6).
To hasło okazuje się bardzo aktualne, ponieważ współcześnie ponownie często zagrożona jest godność człowieka stworzonego na obraz i podobieństwo Boga. Chociaż ludzka godność jest niezbywalna, to często przesłania ją zarówno grzech osobisty, jak i hierarchiczny. W naszym upadłym świecie stosunkom społecznym nader często brakuje sprawiedliwości. Wiele współczesnych wyzwań jest dziedzictwem kolonialnej przeszłości i handlu niewolnikami. Zraniona psychika skutkuje dziś problemami społecznymi, niską samooceną, przestępczością i przemocą domową, a także osłabieniem relacji rodzinnych. W istniejących okolicznościach wyjście z ubóstwa i długów wielu narodom tego regionu wydaje się wręcz niemożliwe. Ponadto w wielu miejscach wciąż funkcjonują pozostałości dyskryminujących praw. „Prawica Boga”, która wyprowadziła ludzi z niewoli, dając nadzieję i odwagę Izraelitom, nadal przynosi nadzieję chrześcijanom na Karaibach. Świadcząc o tej wspólnej nadziei, Kościoły współpracują, aby służyć wszystkim ludom tego regionu, a szczególnie osobom najsłabszym i zaniedbywanym.
Historia Izraelitów doświadczających wyzwolicielskiej mocy Prawicy Boga była jednocześnie doświadczeniem jednoczenia się wspólnoty Narodu Wybranego. Księga Wyjścia pozwala nam zrozumieć, że droga do jedności musi często prowadzić przez wspólnotowe doświadczenie cierpienia. Wyzwolenie Izraelitów z niewoli jest założycielskim wydarzeniem tworzącym jeden lud. Podobnie chrześcijanie z Karaibów odkrywają, że doświadczenie wspólnego poniżenia i cierpienia z okresu kolonializmu zaowocowało ich regionalnym zjednoczeniem. Tą intuicją chcą zatem podzielić się z chrześcijanami całego świata szukającymi pojednania. Założycielskie zgromadzenie Karaibskiej Konferencji Kościołów, które odbyło się w Kingston na Jamajce w 1973 roku, w Preambule do swojej Konstytucji głosi: „My, jako chrześcijanie Karaibów, z powodu naszego wspólnego powołania w Chrystusie zobowiązujemy się połączyć w regionalną wspólnotę Kościołów dla religijnej refleksji, inspiracji i współpracy w celu przezwyciężenia wyzwań stworzonych przez historię, język, kulturę, klasowość i odległości. Jesteśmy więc głęboko oddani promowaniu pokoju, całościowego rozwoju naszych narodów oraz uznania społecznej sprawiedliwości i godności każdej osoby. Zobowiązujemy się do wspólnej wędrówki w Chrystusie i do dzielenia doświadczeń na rzecz umocnienia królestwa Bożego na świecie”.
Podobnym duchem przeniknięte było niedawne spotkanie Ojca Świętego z prezydium protestanckiego Światowego Aliansu Ewangelicznego. Ich wizyta w Watykanie miała związek z zakończonym właśnie jubileuszem 500-lecia reformacji. Przedstawicielom ewangelicznej gałęzi protestantyzmu zależy na zacieśnieniu współpracy z Kościołem katolickim pomimo utrzymujących się różnic doktrynalnych. Prezbiteriański pastor Thomas K. Johnson powiedział przy tej okazji: „Wszyscy stoimy przed tymi samymi wyzwaniami. Zwłaszcza na Zachodzie, gdzie wyzwaniem jest dla nas z jednej strony szerząca się sekularyzacja, a z drugiej islam. W takiej sytuacji jest czymś całkiem normalnym, że rozglądamy się w poszukiwaniu wyznawców innych wyznań chrześcijańskich i traktujemy ich poważniej. Wiemy, że dzielą nas różnice teologiczne. I one nie znikną z dnia na dzień. Spieramy się na ten temat od 500 lat. Niewykluczone, że będziemy o tym rozmawiać przez kolejnych 500 lat. Ale pomimo tego musimy być dla siebie dobrymi przyjaciółmi, zwłaszcza w sprawach dotyczących wolności religijnej i innych kwestii publicznych”.
Pamiętając o gorliwym celebrowaniu w każdej parafii tegorocznego Tygodnia Modlitw o jedność Chrześcijan, medytujmy hymn chrześcijan z Karaibów „Prawica Boga” („The Right Hand of God”), napisany przez grupę roboczą Karaibskiej Konferencji Kościołów w sierpniu 1981 roku, który stał się „hymnem” ruchu ekumenicznego na tym obszarze i został przetłumaczony na wiele języków.
ks. Krzysztof Różański
„Pielgrzym” 2018, nr 1 (734), s. 22-23
