Liturgia słowa: Iz 45, 1. 4-6; Ps 96 (95), 1 i 3. 4-5. 7-8. 9 i 10ac (R.: por. 3); 1 Tes 1, 1-5b; Por. Flp 2, 15d. 16a; Mt 22, 15-21.
(Mt 22, 15-21 – z Biblii Tysiąclecia)
Sprawa podatku
15 Wtedy faryzeusze odeszli i naradzali się, jak by podchwycić Go w mowie. 16 Posłali więc do Niego swych uczniów razem ze zwolennikami Heroda, aby Mu powiedzieli: «Nauczycielu, wiemy, że jesteś prawdomówny i drogi Bożej w prawdzie nauczasz. Na nikim Ci też nie zależy, bo nie oglądasz się na osobę ludzką. 17 Powiedz nam więc, jak Ci się zdaje? Czy wolno płacić podatek Cezarowi, czy nie?» 18 Jezus przejrzał ich przewrotność i rzekł: «Czemu Mnie wystawiacie na próbę, obłudnicy? 19 Pokażcie Mi monetę podatkową!» Przynieśli Mu denara. 20 On ich zapytał: «Czyj jest ten obraz i napis?» 21 Odpowiedzieli: «Cezara». Wówczas rzekł do nich: «Oddajcie więc Cezarowi to, co należy do Cezara, a Bogu to, co należy do Boga».
Rozważanie:
Z liturgii tej dwudziestej dziewiątej niedzieli zwykłej, przede wszystkim z czytań mszalnych, płynie poważne i głębokie pouczenie, którym każdy człowiek powinien kierować się w swym postępowaniu. Pozwala ono bowiem zrozumieć, jaka powinna być nasza postawa wobec Boga i w jaki sposób powinniśmy traktować i oceniać naszych bliźnich. Konkluzję całej liturgii można ująć krótko: Bóg jest Stwórcą wszystkich ludzi i traktuje ich jak swoje dzieci, niezależnie od tego, czy czczą Go jako jedynego prawdziwego Boga, czy też nie. Każdemu też, niezależnie od jego wyznania, może zlecić misję do wykonania, uwzględniając zawsze dobro ogólne.
Ta prawda jest mocno podkreślona w pierwszym czytaniu. Jest mocne stwierdzenie, że Bóg Jahwe jest Panem wszystkiego, całej historii ludzkiej. Zatem upadek imperium babilońskiego i powstanie imperium perskiego jest dziełem Bożym. Słowa wypowiedziane przez proroka Izajasza nie dążą do tego, aby przekonać o tym pogan, lecz naród żydowski. Najpierw mówi, że Jahwe jest Zbawicielem Izraela. To On nakazuje odnowę Jerozolimy i Judei, a wypełnienie tego zamiaru zleca władcy perskiemu, Cyrusowi.
Idea, że Bóg zleca jakąś misję władcom pogańskim, nie jest czymś nowym. Już wcześniej tenże prorok Izajasz powiedział, że Asyria jest rózgą gniewu Jahwe (por. Iz 10,5). Natomiast prorok Jeremiasz mówił, że król Babilonii, Nabuchodonozor, będzie sługą Bożym (por. Jr 27,6). Znamienne jest też stwierdzenie proroka, że Cyrus przez zlecone mu posłannictwo może dojść do poznania, że Jahwe jest jedynym Bogiem. Cyrus wypełniając posłannictwo Boże, nie tylko sam będzie służył Bogu, ale doprowadzi innych pogan, którzy chociaż nie wiedzą, że Jahwe jest Bogiem Izraela, będą Mu wiernie służyć. Ostatecznie wszyscy poznają: „od wschodu słońca aż do zachodu” (Iz 45,6), że jedynym prawdziwym Bogiem jest Jahwe. O losach narodów i o losie ludzi decyduje sam Bóg. On też wyznacza każdemu zadanie życiowe, które należy szanować.
W drugim czytaniu św. Paweł daje świadectwo swemu posłannictwu zleconemu przez Boga. Zwraca się do chrześcijan żyjących w Tesalonice. Wyraża wdzięczność za ich wiarę, nadzieję i miłość. Sposób ich życia daje świadectwo ich chrześcijańskiego powołania. Tesaloniczanie są ludźmi wybranymi w Chrystusie, aby żyć słowem Bożym. Ewangelia, którą z polecenia Bożego głosił, nie była zwykłą mową, lecz przekazywała pełnię mocy Ducha Świętego i dlatego była przekonująca. Słowo Boże było skuteczne, ponieważ przez nie działał Duch Święty. Święty Paweł, głosząc Ewangelię, spełniał misję zleconą mu przez Boga, swym postępowaniem dawał przykład życia chrześcijańskiego słuchającym go. Słowa św. Pawła są aktualne też dziś dla nas.
W Ewangelii Jezus wskazuje poprawną postawę człowieka wobec Boga, a także wobec władzy świeckiej. Omawia problem płacenia podatków Cezarowi, imperatorowi rzymskiemu. Czyni to na pytanie przeciwników. Byli nimi faryzeusze i herodianie. Faryzeusze byli religijną grupą żydowską (około sześciu tysięcy członków), przynależeli do bogatej i wpływowej klasy narodowej. Z pobudek religijnych byli przeciwnikami płacenia podatku obcym okupantom kraju. Herodianie natomiast kierowali całym systemem podatkowym w Palestynie. Obie grupy złączyły się, by zastawić pułapkę na Jezusa. Chcieli sprowokować Go do wypowiedzenia jakiejś nieprawidłowości. Pytanie: „Czy wolno płacić podatek Cezarowi, czy nie?” (Mk 22,17) było bardzo podchwytliwe i niebezpieczne. Żadna odpowiedź nie była poprawna. Gdyby powiedział, że należy płacić taki podatek, straciłby szacunek u pobożnych Żydów, wystąpiłby bowiem przeciw Prawu. Jeśli opowiedziałby się za niepłaceniem, naraziłby się władzy rzymskiej i byłby ukarany jako polityczny rewolucjonista.
Jezus poznał podstęp swych przeciwników. Prosi o monetę podatkową, czyli denara rzymskiego. Na nim była wyryta podobizna Cezara. Z Prawa Mojżeszowego Żydom nie wolno było używać żadnej rzeczy mającej jakiś obraz ludzki lub zwierzęcy. Ci, którzy posiadali i używali monety rzymskie już przekroczyli Prawo Mojżeszowe. Powinni też jak najszybciej pozbyć się ich. Wypowiadając słowa: „Oddajcie więc Cezarowi to, co należy do Cezara” (Mk 12,17), Jezus nie wymaga od swych przeciwników niczego innego jak tylko zachowania Prawa, którego przestrzegania oni sami domagali się od ludu. To polecenie ukazuje hipokryzję faryzeuszy i poddaje w wątpliwość ich religijność. Wypowiadając dalsze słowa „a Bogu to, co należy do Boga” (tamże), wzywa ich do przestrzegania obowiązków wobec Boga, przynajmniej w takim stopniu, jak to czynią wobec obcego władcy.
Powyższe zalecenie Jezusa miało wielkie zastosowanie przy głoszeniu Ewangelii. Święty Piotr poucza pierwszych chrześcijan: „Szanujcie wszystkich, braci miłujcie, Boga się bójcie, królowi czci nie odmawiajcie” (1P 2,17). Święty Paweł natomiast, pisząc do Rzymian, zaleca: „Oddajcie każdemu to, co się mu należy: komu podatek – podatek, komu cło – cło, komu uległość – uległość, komu cześć – cześć” (Rz 13,7).
Te słowa św. Pawła zachowują swoją wartość też w naszych czasach. Starajmy się je wprowadzić w nasze życie. Dokonamy zaś tego, okazując szacunek wszystkim żyjącym z nami, a Bogu dziecięcą uległość. Wartości człowieka i jego godności nie ocenia się według tego, kim on jest, ale według jego czynów. Niech więc każdy czyn będzie godny dziecka Bożego.
Źródło: ks. Władysław Biedrzycki MSF, „Ewangelia w liturgii i życiu”, Pelplin 2013