Instytut Pamięci Narodowej to dziś instytucja, bez której trudno sobie wyobrazić poważne badania nad historią Polski XX wieku. „Robimy to, aby pamięć nie zaginęła, aby można było wskazać zło i dobro – bo to przecież są podstawowe wartości, na których budujemy swoją świadomość” – mówi Radiu Watykańskiemu-Vatican News dr hab. Karol Polejowski, wiceprezes IPN.
Historia, która buduje tożsamość
Misją Instytutu Pamięci Narodowej jest nie tylko dokumentowanie dziejów Polski od I wojny światowej (1917 roku) po koniec komunizmu, ale również przywracanie pamięci o ofiarach i wskazywanie sprawców zbrodni XX wieku. „Bez historii, bez przeszłości nie jesteśmy w stanie budować naszej tożsamości” – przypomina Agnieszka Jędrzak, dyrektor Biura Współpracy Międzynarodowej IPN. Jak mówi Radiu Waatykańskiemu-Vatican News, Instytut prowadzi działalność edukacyjną, naukową i śledczą – od ekshumacji ofiar z bezimiennych mogił po śledztwa dotyczące zbrodni komunistycznych, w tym morderstw księży w PRL.
„Szlaki Nadziei” – opowieść o wspólnej wolności
Szczególnym symbolem międzynarodowej aktywności IPN jest projekt „Szlaki Nadziei. Odyseja Wolności”, zainicjowany przez prezesa, a obecnego prezydenta elekta, dr. Karola Nawrockiego. To opowieść o losach Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, walczących na wszystkich frontach II wojny światowej: od Narwiku, przez Bitwę o Anglię, Monte Cassino, Ankonę, aż po Bolonię. Projekt ma budować łączącą politykę pamięci i przypominać, że te zwycięstwa były również udziałem innych narodów, a historia Polski wpisana jest w historię świata. Agnieszka Jędrzak dodaje, że przesłanie „Szlaków Nadziei” ma również głęboko aktualny wymiar: działania w ramach tej inicjatywy zbiegły się w czasie z rosyjską agresją na Ukrainę. „Zależało nam na tym, by przypomnieć, jak działały reżimy totalitarne, jak walczyliśmy wszyscy wspólnie na frontach II wojny światowej, żeby przypomnieć o solidarności narodów i żeby pokazać też, że reżimy totalitarne nadal w XXI wieku istnieją i ich rozliczenie pozostaje koniecznością. Proces rozliczania trudnej przeszłości nie jest zakończony, a esencją misji IPN jest rozliczanie przeszłości i budowanie przez to innej przyszłości” – zaznacza dyrektor Biura Współpracy Międzynarodowej IPN.
Wspólna pamięć z Watykanem i Kościołem
Relacje IPN z Watykanem i włoskimi instytucjami obejmują nie tylko wspólną pamięć o zwycięstwach polskich żołnierzy, ale także współpracę archiwalną i naukową. Szczególne znaczenie ma tu spuścizna św. Jana Pawła II. „Zaczynamy od archiwizacji dokumentów, a później otwieramy drogę do badań i publikacji” – wyjaśnia Agnieszka Jędrzak. Wystawy w ramach projektu „Szlaki Nadziei. Odyseja Wolności” został zaprezentowany już w 29 językach – m.in. po włosku, na Monte Cassino i w Bolonii, upamiętniając 80. rocznicę walk 2. Korpusu Polskiego.
Instytut Przyszłości Narodowej
Choć nazwa IPN sugeruje spojrzenie w przeszłość, jego działania wyraźnie wybiegają w przyszłość. „Przez naszą działalność i nakierowanie na ludzi młodych, chociażby przez nowe technologie, które realizujemy, uważamy, że jesteśmy Instytutem Przyszłości Narodowej.– mówi dr hab. Polejowski. Jak dodaje, IPN to nie tylko archiwa, ale też edukacja z wykorzystaniem nowoczesnych narzędzi oraz świadectwo prawdy dla młodych pokoleń. „Trzeba przekazać tę wiedzę, pamięć, umiłowanie do polskiej historii tym, którzy przyjdą po nas” – apeluje rozmówca Radia Watykańskiego-Vatican News.
Karol Darmoros
Źródło: https://www.vaticannews.va/pl/swiat/news/2025-06/misja-ipn-rozliczyc-zlo-upamietnic-dobro.html
Fot. Vatican Media
