Pierwsze wzmianki dotyczące uprawy buraków sięgają starożytności. Dopiero pod koniec XVIII wieku za sprawą zawartej w nich sacharozy stały się bardzo popularne. W Polsce pierwsze informacje na temat buraków sięgają XIV wieku, ale dopiero dwa wieki później stały się bardziej znane.
Obecnie Polska jest europejskim liderem w jego uprawie. A buraki w naszej kuchni cieszą się bardzo dużym uznaniem – nie tylko ze względu na wszechstronność zastosowania, ale również ze względu na cenne substancje zdrowotne. Produkty takie jak soki, sałatki, kremy czy barszcze świetnie obniżają ciśnienie krwi, wspomagają liczebność czerwonych ciałek, a przy okazji odtruwają i odkwaszają organizm. Buraki są dobrym źródłem witaminy A, C i B1 oraz składników mineralnych, takich jak: żelazo, wapń, potas, mangan, magnez, miedź, fluor, sód, molibden. Burak wyróżnia się jako nieliczne warzywo, które posiada bardzo rzadkie mikroelementy, takie jak rubid oraz cez (które zwiększają odporność i hamują rozwój raka). Odczyn zasadowy buraków działa bardzo korzystnie na nasz organizm. Spożywając je, możemy się odkwasić, co polecane jest szczególnie osobom spożywającym duże ilości produktów kwasotwórczych (mięsa, ciast, słodyczy, alkoholu). Bardzo dobrze niwelują też problemy związane ze zgagą. Zawarte w burakach antocyjany pomagają w leczeniu grypy, anginy czy przeziębień. Uważać natomiast na buraki powinny osoby mające problemy z gospodarką węglowodanową, z powodu dużej ilości cukru w nich zawartego.
Najsmaczniejsze potrawy z buraka to: buraczki z jabłkami i świeżym tartym imbirem, cebulą, czosnkiem, cynamonem, balsamico lub zupa barszcz z buraków z włoszczyzną, ale też z jabłkiem, gruszką czy śliwką w celu uzyskania pełni aromatów, risotto z buraczkami oraz z białą rybą gotowaną na parze czy sałatka z kozim serem, mieszanką świeżych sałat, pestkami dyni, kroplą balsamico, zupy krem z dodatkiem pomarańczy, pyszne chłodniki, soki i koktajle.
Mimo tak wielu smacznych i sprawdzonych przepisów, a także poznanych wartościach odżywczych zarówno w zdrowiu, jak i chorobie – nasz burak wciąż nie wspina się na piedestał i jest zbyt mało doceniany i stosowany w codziennej diecie. A przecież znajduje się na liście dziesięciu najzdrowszych warzyw – obok brukselki, cebuli, czosnku, jarmużu i fasolki szparagowej. Potrawy z buraków są zalecane w leczeniu anemii, przeziębień, grypy, w zapaleniu nerwów i wątroby, w schorzeniach układu krwionośnego, a także w procesie leczenia nowotworowego i po jego zakończeniu, zalecane w sportach i ciężkiej pracy fizycznej. Regularnie pity sok z buraków obniża ciśnienie tętnicze krwi. Warzywa te zawierają także związki podobne do estrogenów, a lekarze podkreślają, iż powinny być spożywane szczególnie w okresach spadku odporności, zespołu zmęczenia przewlekłego, regeneracji organizmu oraz wzmożonego wysiłku fizycznego lub psychicznego.
Smaczne i zdrowe buraki są z pewnością wspaniałym dodatkiem do naszego menu. Zdrowa dieta staje się dzięki nim smaczniejsza i ciekawsza, a my możemy cieszyć się lepszą formą. Dla własnego zdrowia warto z nich korzystać możliwie jak najczęściej.
Maria Fall-Ławryniuk, dietetyk i terapeuta ruchowy
„Pielgrzym” 2017, nr 17 (723), s. 36
