W poniedziałek, 21 sierpnia 2023 roku rozpoczynamy w diecezji pelplińskiej XVIII edycję kursu dla ceremoniarza. Recepcja tego dnia, dla wszystkich zgłoszonych wcześniej uczestników będzie czynna od godz. 9.30-11.00 w Collegium Marianum w Pelplinie.
Koszt za pierwsze dwa zjazdy wynosi 500 zł/osoby. Kursanci przywożą własne śpiwory, notatniki, komże (albę) oraz zgodę wypełnioną przez Rodziców i Ks. Proboszcza lub opiekuna ministrantów, która znajduje się przy zapisach w aktualnościach i poniżej w tym artykule. Obecność na każdym zjeździe jest obowiązkowym warunkiem zaliczenia kursu wraz z pomyślnie zdanym egzaminem.
I zjazd: 21-24 sierpnia 2023 roku
II zjazd: 08-09 września 2023 roku
III zjazd: 20-22 października 2023 roku
IV zjazd: 17-18 listopada 2023 roku (egzamin i promocja)
Na pierwsze spotkanie (21 sierpnia 2023 roku) kandydaci powinni posiadać zakres wiedzy ogólnej, z której będzie pisemny test:
1. Co to jest Liturgia?
Liturgia święta stanowi cześć publiczną, którą Zbawiciel nasz, Głowa Kościoła żywi do Ojca niebieskiego, którą społeczność wiernych oddaje Założycielowi swemu, a przezeń Ojcu niebieskiemu, krótko mówiąc: liturgia obejmuje całkowity kult publiczny mistycznego ciała Jezusa Chrystusa, a więc Jego Głowy i członków – Pius XII, Mediator Dei 20.
Rozumienie Liturgii przez II Sobór Watykański zamyka się W Sacrosanctum Concilium ( 1963). Konstytucja ta wychodzi od Ojca, który chce zbawić wszystkich ludzi. Całe życie Chrystusa jest działaniem liturgicznym. Przyszedł na świat, by pojednać ludzi z Bogiem. Jezusowa liturgia była również skierowana na przyszłość. Chrystus zamknął w sobie całą liturgię poprzez Misteria.
Liturgia jest szczytem, do którego zmierza działalność Kościoła, i równocześnie jest źródłem z którego wypływa cała jego moc. – Sacrosanctum Concilium 10.
2. Najważniejsze paramenty liturgiczne.
Ampułki – Naczynia w kształcie dzbanków, przeznaczone na wodę i wino.
Hostiarka – Okrągłe metalowe naczynie, przeznaczone do przechowywania hostii.
Kielich – Naczynie liturgiczne, przeznaczone do konsekracji wina, wykonane z metalu lub innego prawnie dozwolonego materiału.
Kustodia – Naczynie w kształcie puszki umieszczonej na stopie, w którym przechowuje się konsekrowaną hostię
Lawaterz – Dzbanek (i tacka) przeznaczone do obmycia dłoni kapłana.
Monstrancja – Naczynie przeznaczone do wystawiania dla adoracji
Najświętszego Sakramentu.
Trybularz – (tubirium/ kadzielnica) Mały kociołek z pokrywą, umieszczony na łańcuszkach zakończonych daszkiem z uchwytem.
Vasculum – Naczynko z wodą, służące do obmycia palców szafarza Komunii Świętej.
3. Insygnia biskupie.
Mitra – to liturgiczne nakrycie głowy biskupa, w formie trójkątnej czapki złożonej z dwóch płatów, złączonych materiałem. Z tylnego płatu zwisają swobodnie na plecy biskupa dwie wstęgi.
Pastorał – Symbolizuje laskę pasterską, którą posługiwał się Pasterz, oznaczająca władzę pasterską biskupa i używana przez niego w czasie liturgii.
Pektorał – Krzyż zawieszony na łańcuchu, noszony na piersi.
Paliusz – Naszyjnik oznaczający godność arcybiskupa metropolity, wykonany z białej wełnianej taśmy, na której wyhaftowanych jest sześć czarnych krzyżyków, z dwoma zwisającymi na piersi i na plecach końcami
Piuska – Mała, okrągła, jedwabna czapeczka noszona przez biskupów we właściwym im kolorze.
Pierścień – Symbolizuje jedność biskupa z Kościołem.
4. Funkcje świeckich w Kościele.
– akolici
– nadzwyczajni szafarze Komunii Świętej
– ceremoniarze
– lektorzy
– ministranci
– zakrystianie
– kościelni
– schola i wykonawcy muzyki
5. Hierarchia Kościoła (papież, nuncjusz, metropolita, biskup)
Hierarchia:
biskup – po święceniach biskupich,
prezbiter – po święceniach prezbiteratu,
diakon – po święceniach diakonatu.
Godności i urzędy:
Papież – Biskup Rzymski, zwierzchnik Kościoła katolickiego, posiada najwyższą, pełną, bezpośrednią i powszechną władzę zwyczajną w Kościele (KPK 331).
Kardynał – Najwyższa po papieżu godność kościelna. Ma bezpośrednie prawa wyboru papieża oraz obowiązek służenia mu zarówno kolegialnie jak i pojedynczo. (KPK 349).
Nuncjusz – (Legat Papieski) reprezentant papieża w danym Kościele partykularnym(KPK 363).
Metropolita – Biskup będący zwierzchnikiem metropolii (KPK 435)
Biskup diecezjalny – posiada władzę zwyczajną rządzenia w powierzonej mu diecezji (KPK 381).
Biskup pomocniczy -powołany by pomagać biskupowi diecezjalnemu (KPK 403).
6. Struktura Mszy Świętej
I. Obrzędy wstępne (OWMR 24- 32)
– pieśń na wejście
– pozdrowienie ołtarza
– znak krzyża
– pozdrowienie wiernych
– akt pokuty/ aspersja
– gloria
– kolekta
II. Liturgia Słowa (OWMR 33- 47)
– I czytanie
– Psalm
– II czytanie
– Aklamacja przed Ewangelią
– Ewangelia
– Homilia
– Credo
– Modlitwa powszechna
III. Liturgia Eucharystyczna (OWMR 48- 56)
– Przygotowanie darów
– Modlitwa nad darami
– Modlitwa eucharystyczna
· dziękczynienie
· aklamacja – sanctus
· epikleza – prośba o konsekrowanie Ciała i Krwi
· opowiadanie o ustanowieniu i konsekracja
· anamneza- wspomnienie męki
· złożenie ofiary
· modlitwy wstawiennicze
· doksologia końcowa
– Obrzędy Komunii Świętej
· Modlitwa Pańska
· Obrzęd pokoju
· Gest łamania chleba i zmieszanie postaci oraz Baranku Boży
· Komunia Święta
– Modlitwa po Komunii
IV. Obrzędy zakończenia (OWMR 57)
– błogosławieństwo i rozesłanie
7. Czas trwania Triduum Paschalnego
I Dzień – od Mszy Wieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek wieczorem do Liturgii Męki Pańskiej w Wielki Piątek włącznie. Msza Wieczerzy Pańskiej jest pamiątką ustanowienia sakramentu kapłaństwa i sakramentu Eucharystii. Wielki Piątek jest pamiątką męki i śmierci Pana Jezusa.
II Dzień – od zakończenia Liturgii Męki Pańskiej w Wielki Piątek do Wigilii Paschalnej wyłącznie. Wielka Sobota jest dniem milczenia Kościoła i pamiątką spoczynku Pana Jezusa w grobie.
III Dzień – od Wigilii Paschalnej w nocy z soboty na niedzielę do Nieszporów Niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego włącznie. Podczas Wigilii Paschalnej ma miejsce Liturgia światła, Liturgia słowa, Liturgia chrzcielna, Liturgia eucharystyczna, Procesja rezurekcyjna (pamiątka zmartwychwstania Pańskiego, symbolem jest Paschał i figura zmartwychwstałego Jezusa).
8. Postawy i gesty w liturgii
Postawy liturgiczne:
Postawa stojąca
Postawa klęcząca
Postawa siedząca
Leżenie krzyżem
Procesja
Gesty liturgiczne:
Pokłon
Podnoszenie oczu
Pocałunek pokoju
Znak pokoju
Nałożenie rąk
Rozłożenie rąk
Złożenie rąk
Bicie się w piersi
Obmycie rąk
Znak krzyża
9. Księgi liturgiczne:
1. Mszał Rzymski. Jest to najgrubsza i największa księga liturgiczna, która służy kapłanowi do odprawiania Mszy św. Podzielona jest na Msze okresów liturgicznych, Msze własne o świętych, Msze wspólne, Msze obrzędowe, Msze w różnych potrzebach, Msze wotywne, Msze za zmarłych. Pośrodku między Mszami okresów liturgicznych a Mszami własnymi o świętych zostały umieszczone części stałe Mszy św.
2. Lekcjonarz. Dzielą się na następujące tomy:
Tom I – teksty na adwent oraz okres Narodzenia Pańskiego
Tom II — teksty na Wielki Post i Wielkanoc
Tom III — teksty na Okres zwykły od 1 do 11 tygodnia
Tom IV — teksty na Okres zwykły od 12 do 23 tygodnia
Tom V — teksty na Okres zwykły od 24 do 34 tygodnia
Tom VI — teksty własne oraz wspólne na temat świętych oraz teksty na msze na poświęcenie kościoła
Tom VII — teksty na msze obrzędowe odbywające się podczas udzielania różnego rodzaju sakramentów
Tom VIII — teksty na msze dla zmarłych (tego typu lekcjonarz określany jest mianem żałobnego)
Lekcjonarz maryjny — to dodatkowy tom lekcjonarza mszalnego do Zbioru Mszy świętych o Najświętszej Maryi Pannie.
3. Pontyfikał Rzymski. Obejmuje:
– obrzędy bierzmowania,
– obrzędy święceń (biskupa, diakonów i prezbiterów),
– obrzędy wprowadzenia w posługę lektora i akolity,
– obrzędy błogosławieństwa Oleju katechumenów, chorych i Krzyżma,
– obrzędy dedykacji kościoła,
– obrzędy ustanowienia nadzwyczajnych szafarzy Eucharystii.
4. Rytuał Rzymski. Obejmuje:
– obrzędy chrztu dzieci,
– obrzędy wtajemniczenia chrześcijańskiego dorosłych,
– obrzędy pokuty,
– obrzędy Komunii św. i kultu Eucharystii poza Mszą św.,
– obrzędy sakramentu małżeństwa,
– obrzędy sakramentu chorych,
– obrzędy profesji zakonnej,
– obrzędy konsekracji dziewic,
– obrzędy pogrzebu,
– obrzędy egzorcyzmów,
– obrzędy koronacji obrazów Najświętszej Maryi Panny,
– księgę błogosławieństw,
– Graduale simplex,
– ceremoniał biskupów.
5. Liturgia Godzin (brewiarz). Składa się z czterech tomów (I – Adwent, Boże Narodzenie, II – Wielki Post i Wielkanoc, III, IV – czas „w ciągu roku”). Wydano jeszcze tzw. Tom dodatkowy (Td) przeznaczony na wakacje, a zawierający teksty wyjęte z tomu III i IV.
10. Rok Liturgiczny
Adwent – rozpoczyna się od 4 niedzieli przed Bożym Narodzeniem i trwa do Wigilii.
Boże Narodzenie – trwa od Bożego Narodzenia do Niedzieli Chrztu Pańskiego. Ze względy na tradycje Kolendy śpiewa się do 2.lutego.
Święta i uroczystości w okresie Bożego Narodzenia:
* 25.12 – Uroczystość Urodzenia Pańskiego,
* 26.12 – Szczepana Męczennika,
* 27.12 – Św. Jana Apostoła,
* 28.12 – święto Młodzianków Męczenników,
* 1.01 – Uroczystość św. Bożej Rodzicielki,
* 6.01 – Uroczystość Objawienia Pańskiego (Trzech Króli),
* niedziela po 6.01 – Chrzest Pański.
Okres zwykły – W ciągu roku trwa od 6 do 9 tygodni. Zaczyna się od niedzieli Chrztu Pańskiego, a trwa do wtorku przed środą Popielcową. Święta i uroczystości okresu zwykłego:
* 25.01 – nawrócenie św. Pawła,
* 2.02 – święto Ofiarowania Pańskiego (Matki Bożej Gromnicznej).
Wielki Post trwa 40 dni zaczyna się Środą Popielcową, a kończy się w Wielką Sobotę.
Święta i uroczystości W Wielkim Poście:
* 19.03 św. Józefa,
* 25.03 Uroczystość Zwiastowania NMP,
* 6 niedziela Wielkiego Postu – Niedziela Palmowa.
Triduum Paschalne:
* Wielki Czwartek – ustanowienie Eucharystii i sakramentu Kapłaństwa,
* Wielki Piątek – męka i śmierć Chrystusa,
* Wielka Sobota – Wigilia Paschalna.
Okres Wielkanocny trwa 50 dni do Zesłania Ducha Świętego.
Święta i uroczystości okresu Wielkanocnego:
* Zmartwychwstanie Jezusa,
* Święto Bożego Miłosierdzia II niedziela wielkanocna,
* 3.05 – uroczystość NMP Królowej Polski,
* 7 niedziela po Wielkanocy – Wniebowstąpienie Jezusa,
* 50 dni po Wielkanocy – Uroczystość Zesłania Ducha Świętego.
Okres zwykły cd. trwa od 25 do 28 tygodni. Zaczyna się w poniedziałek, a kończy w sobotę przed pierwszą Niedzielą Adwentu.
Święta i uroczystości okresu zwykłego:
* poniedziałek po Zesłaniu Ducha Świętego święto Najświętszej Marii Panny Matki Kościoła,
* niedziela po Zesłaniu Ducha Świętego Trójcy Świętej,
* w czwartek po niedzieli Trójcy Świętej Boże Ciało,
* 29.06 – Piotra i Pawła,
* 7.08 Przemienienie Pańskie,
* 15.08 – Uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny,
* 17.08 – Św. Jacka,
* 26.08- Matki Bożej Częstochowskiej,
* 8.09- Św. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny,
* 14.09- Podwyższenie Krzyża Świętego,
* 15.09 – Matki Bożej Bolesnej,
* 1.10 – Uroczystość Wszystkich Świętych,
* 34 niedziela zwykła – uroczystość Chrystusa Króla.
Załączniki:
Zgoda na kurs ceremoniarza 2023
