Po miesiącu pontyfikatu papieża Jana Pawła I 16 października 1978 kolegium kardynałów zdecydowało wybrać na Stolicę Piotrową papieża ze wschodniej Europy. To był fenomen. 264. przywódcą Kościoła Katolickiego został kardynał zza Żelaznej Kurtyny.
„Przybyłem z dalekiego kraju”
Nowy papież od pierwszych chwil swojego pontyfikatu zdobył serca wiernych na całym świecie. Znany ze swojej pogodności oraz poczucia humoru zyskał wśród wszystkich, również osób niewierzących i przedstawicieli innych religii sympatię i uznanie.
Podczas swojego pierwszego wystąpienia na Placu św. Piotra zwrócił się do wiernych tymi słowami: „Wezwali go z dalekiego kraju. Nie wiem czy będę potrafił się wysłowić w waszym…w naszym języku włoskim. Gdybym się pomylił, poprawcie mnie!” – to wzbudziło ogromną euforię wśród ludzi zgromadzonych w Watykanie. Od tamtej pory wszyscy wiedzieli, że ten pontyfikat będzie znacząco różnił się od dotychczasowych.
Papież nie-Włoch
Jan Paweł II został pierwszym papieżem z Polski oraz pierwszym papieżem wybranym spoza Włoch od 455 lat. Ostatnim powołanym na tron piotrowy nie-Włochem przed Karolem Wojtyłą był niderlandczyk Hadrian VI.
Pielgrzym
Głównym wykładnikiem pontyfikatu Wojtyły były pielgrzymki. Z tego też powodu został on wkrótce potem nazwany: „papież-pielgrzym”. Swoją pierwszą podróż apostolską odbył w styczniu 1979 do Meksyku i do kilku państw Ameryki Łacińskiej.
Łącznie odbył 104 pielgrzymki, odwiedzając wszystkie zamieszkane kontynenty. W wielu miejscach, które odwiedził, nigdy przedtem nie postawił stopy żaden papież. Był m.in. pierwszym papieżem, który odwiedził Wielką Brytanię, jest też pierwszym w historii papieżem, który wizytował Biały Dom oraz jest też pierwszym papieżem, który odwiedził Sejm RP. Mimo wielu zabiegów nie udało mu się jednak odbyć pielgrzymki do Rosji.
Jan Paweł II jako papież najwięcej razy odwiedził m.in. Polskę (9 razy), USA (7 razy), Francję (7 razy) oraz spotykał się z młodzieżą na Światowych Dniach Młodzieży (9 razy).
Był jednym z najbardziej wpływowych przywódców XX wieku. Jego wybór na Stolicę Piotrową miał szczególny wpływ na wydarzenia w Europie Wschodniej i w Azji w latach 80. i 90. XX w. Przyczynił się do poprawienia relacji Kościoła katolickiego z judaizmem, islamem, z Kościołem prawosławnym oraz Wspólnotą Anglikańską. W trakcie pontyfikatu odwiedził 129 krajów oraz wyniósł na ołtarze więcej osób, niż wszyscy jego poprzednicy w okresie poprzednich pięciu wieków.
Zmarł 2 kwietnia 2005. W ceremonii pogrzebowej uczestniczyły delegacje z ponad 150 państw, a w Polsce ogłoszona została sześciodniowa żałoba narodowa. Miesiąc po pogrzebie rozpoczął się proces beatyfikacyjny Jana Pawła II (zakończony 1 maja 2011). 27 kwietnia 2014 odbyła się wspólna kanonizacja Jana XXIII i Jana Pawła II. Wydarzenie to przeszło do historii Kościoła z powodu ogłoszenia świętymi dwóch papieży w obecności dwóch biskupów Rzymu – urzędującego i emerytowanego.
