Diecezję chełmińską, której spadkobierczyniami od 1992 roku są diecezje pelplińska i toruńska, a także archidiecezja gdańska i część bydgoskiej, powołano do życia 28 lipca 1243 roku. Od tego momentu w tym roku mija siedemset osiemdziesiąt lat. Warto więc przypomnieć wydarzenia z XIII wieku.
Pierwotne terytorium diecezji chełmińskiej tworzyły ziemie chełmińska i lubawska. Ziemia chełmińska od XI wieku do chwili utworzenia diecezji chełmińskiej należała do diecezji płockiej jako część Mazowsza. Według ks. S. Kujota posiadała już znacznie zorganizowaną sieć parafialną. Natomiast chrystianizację ziemi lubawskiej, należącą do Prus, na początku XIII wieku podjęli cystersi z Łekna. Szczególne sukcesy osiągnął cysters Chrystian, który nawrócił dwóch książąt pruskich – Surwabuno (Lubawa) i Warpoda (terra Lansania, Łążyn?). W 1215 roku udał się z nimi do Rzymu, gdzie 6 stycznia 1216 roku zostali ochrzczeni w bazylice laterańskiej. Pierwszy otrzymał na chrzcie imię Paweł, drugi Filip i swoje terytoria oddali na własność Kościołowi. Doceniając osiągnięcia Chrystiana, papież Innocenty III mianował go biskupem misyjnym Prusów.
Ponieważ osiągnięcia działalności misyjnej spowodowały opór ze strony Prusów, a nawet odwetowe wyprawy wojenne, w końcu lat dwudziestych XIII wieku dla obrony granic oraz prowadzenia misji sprowadzono Zakon Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego, popularnie zwany Krzyżackim, któremu w 1230 roku książę Konrad Mazowiecki nadał ziemię chełmińską, a biskup Chrystian odstąpił większą część swych posiadłości i dochodów. (…)
ks. Anastazy Nadolny
Więcej przeczytasz w 15. numerze dwutygodnika „Pielgrzym” [23 i 30 lipca 2023 R. XXXIV Nr 15 (878)], str. 14-16
Dwutygodnik „Pielgrzym” w wersji papierowej oraz elektronicznej (PDF) można zakupić w księgarni internetowej Wydawnictwa Bernardinum.
