Po raz pierwszy istnieje możliwość zapoznania się z dokumentami dotyczącymi ważnej operacji prowadzonej przez KGB przeciwko Janowi Pawłowi II. Wydane przez IPN dokumenty sowieckiego wywiadu pozwalają zrozumieć logikę trwających ponad dekadę zmagań papieża o wolność sumienia i prawa człowieka na Wschodzie. Książka nosi tytuł „Pontyfikat wielu zagrożeń. Jan Paweł II w świetle dokumentów sprawy «Kapella» 1979 -1990”.
„Dla Jana Pawła II stawką w rozgrywce z sowieckim systemem była nie tylko zmiana sytuacji geopolitycznej, lecz także możliwość powtórnej ewangelizacji Rosji. Sowieccy analitycy nie mieli wątpliwości, że pojawienie się papieża zmieniło bieg historii i starali się analizować, jakie to będzie miało skutki dla sowieckiego imperium” – podkreśla dr Andrzej Grajewski, który badał znalezione w Wilnie dokumenty. Ich opracowanie przygotował wspólnie z dr Ireną Mikłaszewicz. Dr Grajewski wskazuje, że jest to nieomal kompletna dokumentacja jednej z prowadzonych przez sowiecki wywiad operacji przeciwko Janowi Pawłowi II.
Prowadziła ją z inspiracji Moskwy jednostka wywiadu KGB na Litwie. Jej celem było przeniknięcie do najbliższego otoczenia papieża z wykorzystaniem m.in. agentury, którą KGB miało w Kościele katolickim na Litwie oraz w środowiskach litewskiej emigracji w Stanach Zjednoczonych. Część z nich zakończyła się sukcesem. KGB miało wgląd w wiele papieskich planów i zamierzeń wobec katolików w Związku Sowieckim, niektórym udało się przeciwdziałać.
W książce publikowane są przetłumaczone na język polski i opracowane naukowo 54 dokumenty. Przynoszą wiele nowych informacji na temat poczynań Jana Pawła II wobec Związku Sowieckiego oraz krajów komunistycznych w Europie Wschodniej, m.in. Polski, Węgier, Czechosłowacji i NRD. KGB skrzętnie odnotowało konsekwencję z jaką papież realizował swój program m.in. poprzez audycje Radia Watykańskiego, których zakres nadawania został rozszerzony, wydania literatury religijnej w językach rosyjskim, litewskim, ukraińskim i białoruskim, przerzucane nielegalnymi kanałami do Związku Sowieckiego, wspieranie ruchów na rzecz swobód obywatelskich i religijnych oraz działania na forum międzynarodowym dyplomacji watykańskiej która otrzymała polecenie upominania się o przestrzeganie praw człowieka także w krajach komunistycznych.
Beata Zajączkowska – Watykan
