2 lutego w Kościele katolickim na pamiątkę ofiarowania małego Jezusa przez rodziców w świątyni obchodzone jest święto Ofiarowania Pańskiego. Tego dnia przypada także Dzień Życia Konsekrowanego. Siostry i bracia zakonni oraz wdowy i dziewice konsekrowane, podobnie jak Jezus w świątyni Jerozolimskiej, ofiarowują swoje życie na wyłączną służbę Bogu.
Niektórzy święto Ofiarowania Pańskiego znają również jako święto Matki Boskiej Gromnicznej albo święto Oczyszczenia, które to zamykało okres Bożego Narodzenia. Pod taką nazwą występowało ono w dawnym kalendarzu liturgicznym w związku z odbywającym się w tym dniu poświęceniem gromnic. Było trzecim i ostatnim z wielkich świąt Bożego Narodzenia.
Maryjna tematyka święta wyrosła z podkreślenia aktywnej roli Matki Bożej w ofiarowaniu Chrystusa i zjednoczenia Matki z dziełem jej Syna. Nazwa „Oczyszczenie Najświętszej Maryi Panny” pojawiła się po raz pierwszy w Sakramentarzu Gelazego (492–496). Pod maryjnym tytułem decyzją cesarza Karola Wielkiego święto zostało wprowadzone do kalendarza. I tak maryjną nazwę święta, obok tytułu Ofiarowanie Pańskie, upowszechniła liturgia od czasów karolińskich.
Od średniowiecza Oczyszczenie Najświętszej Maryi Panny należy do uroczystych i obowiązkowych świąt maryjnych kalendarza rzymskiego. W Polsce i w Kościele powszechnym uroczystość ta była świętem nakazanym do roku 1917, czyli do poprzedniego Kodeksu Prawa Kanonicznego. W Polsce dzień wolny od pracy w święto Oczyszczenia Najświętszej Maryi Panny obowiązywał do roku 1951, kiedy to komuniści wprowadzili Dzień Pracy.
Święto Matki Boskiej Gromnicznej miało charakter uroczysty i było mocno przeżywane przez wiernych. Jeszcze dziś przechowuje się w domach gromnice. Z zapaloną gromnicą wychodzi się naprzeciw kapłanowi niosącemu Najświętszy Sakrament do chorego, a w chwili śmierci daje się ją konającemu do ręki.
Reforma rubryk w 1960 roku przywróciła świętu charakter chrystocentryczny. Święto Ofiarowania Pańskiego bardzo uroczyście obchodzono już jednak w IV wieku na Wschodzie, nawet z procesją – jak opisuje to pątniczka Eteria, pochodząca z Akwitanii, która pod koniec IV wieku odwiedziła miejsca święte w Palestynie. W swym opisie „Peregrinatio” wspomina o tym święcie, obchodzonym w Jerozolimie, pod nazwą „Quadragesima de Epiphania”, czyli Czterdziestnica objawienia się Chrystusa Pana na ziemi. Święto to dostało się poprzez Bizancjum do Rzymu, kiedy papieżem był św. Sergiusz I (687–701), Grek z pochodzenia.
Z teologii święta
Współcześnie święto to nazywa się po grecku: parastasis tu Kyriu, po łacinie praesentatio Domini, czyli Ofiarowanie Pana. Na treść składa się relacja św. Łukasza (Łk 2,22–40) o ofiarowaniu Dzieciątka Jezus w świątyni jerozolimskiej zgodnie z wymogami prawa (Wj 13,2).
Według Prawa Mojżeszowego (Wj 13,1–2) każdy pierworodny, po pierwsze, był przeznaczony do służby ołtarza. Obowiązek takiego poświęcenia dotyczył wszystkich Izraelitów jako wyraz wdzięczności za ocalenie ich pierworodnych w czasie Paschy przed wyjściem z Egiptu. Kiedy jednak później obowiązek ten przeszedł na pokolenie Lewi, weszło w zwyczaj tak zwane prawo okupu. Ojciec rodziny wykupywał pierworodnego syna. Po drugie, według Prawa Mojżeszowego po upływie czterdziestu dni, jeżeli dziecko było synem, a osiemdziesięciu dni, jeśli dziecko było córką, matka była zobowiązana do ceremonii oczyszczenia i złożenia ofiary. Maryja i Józef udali się do Jerozolimy, aby wypełnić oba te przepisy prawa.
Centralną postacią wydarzenia, jakie opisuje Ewangelia według św. Łukasza, jest Chrystus. Cztery święte postacie adorują w świątyni jerozolimskiej Dzieciątko Jezus. Maryja uczciła tego, którego porodziła. Św. Józef nie swego, ale umiłowanego Syna Najwyższego przedstawia Ojcu,
Osiemdziesięcioczteroletnia Anna, prorokini, córka Fanuela, która od kilkudziesięciu lat od wdowieństwa służyła Bogu w świątyni modlitwami i postem, duchem proroczym rozpoznaje w Maryi Matkę Mesjasza, błogosławi więc Panu i głosi o Nim wszystkim oczekującym Odkupiciela.
Symeon sprawiedliwy poznaje Boga w Dziecięciu. Przez całe życie czekał na to spotkanie i nie zawiódł się. Pragnął przed swą śmiercią ujrzeć Mesjasza. Nie tylko Go zobaczył, ale wziął go w swe ręce i przycisnął do swego serca, a potem oddał Maryi tego, którego z niewysłowionym szczęściem piastował na rękach i zapowiedział Jego mękę. Jest to dla Maryi pierwsza zapowiedź męki. Już przy Ofiarowaniu Pana Jezusa Maryja jest pasowana na „Mater dolorosa” (Matkę Bolesną), a nie dopiero na Golgocie. Oto cztery święte osoby uwielbiają Dzieciątko Jezus: Maryja, Józef, Anna prorokini i Symeon. Grzesznicy nie mają w tym udziału.
Przesłanie
Dzisiejsze święto jest świętem spełnionych pragnień i oczekiwań, o których mówił prorok Malachiasz (3,1–4) w latach 480–460 przed Chrystusem. Stąd w centrum dzisiejszej liturgii mszy św. obok Świętej Rodziny są Symeon i Anna.
Temat ofiarowania Pańskiego był często podejmowany przez św. Jana Pawła II, który w 1997 roku ustanowił jego liturgiczny obchód Światowym Dniem Życia Konsekrowanego. Według papieża osoby konsekrowane uczestniczą w sposób szczególny w Chrystusowym ofiarowaniu się Bogu przez dziewictwo, ubóstwo i posłuszeństwo.
Modlitwa
W radosnym duchu dziękczynienia za Chrystusa i Jego Matkę módlmy się wraz z poetką Kazimierą Iłłakowiczówną modlitwą „Na Gromniczną”: „O Panno prześliczna /gromniczna, / po ogień Twój święcony, / wiszący nad woskiem gromnic, / przez las kolący i wyjące wilki / idę bez wszelkiej obrony: / nie módl się ani się przyczyniaj, ale tylko / wspomnij. / Ty, coś rodziła dziecię bez ognia i dachu, / a przez ucieczkę uszła od zamachu, / i potem całe życie wyczekała w lęku / na Syna mękę… / Ty, coś chodziła między śmiertelnemi (sic) / najbliższa ziemi i najdalsza ziemi / – mnie, płomienia szukającą w bladych świecach, / on napadu zbójeckiego nie chroń, / ale mi gromnice dalekie w jutrznię wyraźną rozniecaj, / nad mgłą szronu, nad zawianą między chałupami sanną. / …I nie módl się, Najświętsza Panno, / Gwiazdo szczęśliwego, krótkiego konania, / dla mnie o obronę ni pociechę, / nie módl się, Zorzo Łask, nie osłaniaj, / tylko – wspomnij”.
ks. Augustyn Eckmann
„Pielgrzym” [21-28 stycznia 2024 R. XXXV Nr 2 (891)], str. 14-15
Dwutygodnik „Pielgrzym” w wersji papierowej oraz elektronicznej (PDF) można zakupić w księgarni internetowej Wydawnictwa Bernardinum.
