Nadchodzący czas świętowania urodzin Chrystusa skłania nas do refleksji nad wyjątkowym znaczeniem symboliki Bożego Narodzenia.
Choinka
Obecnie nie sposób wyobrazić sobie świąt Narodzenia Pańskiego bez obfito ustrojonej choinki, która mieni się od kolorowych światełek i innych ozdób uszykowanych ze szczególnym namaszczeniem na świątecznym drzewku.
Dla wielu kultur drzewo, szczególnie iglaste, jest symbolem życia oraz płodności. Związane jest to ze szczególną specyfiką drzew, które każdego roku po okresie jesienno-zimowym odradzają się na nowo. W obecnym kształcie choinka występuje od XVI wieku. Wtedy pojawił się zwyczaj ustawiania drzewek bożonarodzeniowych w domach. Początkowo była to bardzo popularna tradycja w protestanckich Niemczech, później zwyczaj ten przejęli również katolicy.
W Polsce pojawiła się stosunkowo późno, niemieccy protestanci przenieśli ją do nas na przełomie XVIII i XIX wieku.
Opłatek Opłatkiem nazywamy bardzo cienki biały przaśny płat chlebowy, który jest wypiekany z samej mąki i wody, bez dodatku drożdzy.
Opłatek wigilijny jest symbolem pojednania i przebaczenia, znakiem przyjaźni i miłości. Dzielenie się nim na początku wieczerzy wigilijnej wyraża chęć bycia razem. Ma swoją symbolikę w wymiarze nie tylko duchowym: sama materia opłatka: “chleb”, podkreśla również doczesny charakter życzeń.
W dawnych czasach wypiekano kolorowe opłatki, którymi gospodarz dzielił się ze zwierzętami w noc wigilijną. Miało to zapewnić zwierzętom “dobre chowanie” i chronić je od wszelkich chorób.
Dodatkowe nakrycie
Podczas przygotowywania stołu, przy którym domownicy będą spożywać wieczerzę nie zapomina się o jednym, dodatkowym nakryciu dla “niezapowiedzianego gościa”, który w każdej chwili może dołączyć do wspólnej uczty wigilijnej. Ta tradycja jest wyrazem otwartości na potrzebę drugiego człowieka, który nie ma możliwości spędzić swiąt w rodzinnej, uroczystej atmosferze. Druga z interpretacji każe nam tym gestem upamiętnić tych, którzy zmarli.
Potrawy wigilijne
Dawniej ilość potraw podawanych na stół wigilijny była zróżnicowana. Dzisiaj najczęściej spotyka się zwyczaj spożywania dwunastu potraw. Jadłospis wigilijnych potraw był tak przemyślany, żeby uwzględniał wszystkie płody rolne i leśne z całego roku.
Do najbardziej typowych i tradycyjnych zestawów ludowych potraw wieczerzy wigilijnej należały: barszcz z buraków, zupa grzybowa, zupa owocowa, kluski z makiem, pierogi, kapusta, ryby, groch, fasola, kasza, pszenica, kutia, jabłka, orzechy, miód. Zwyczajem jest umieszczanie na wigilijnym stole ryby, głównie karpia. Spróbowanie każdej ma zapewnić szczęście przez cały rok.
Sianko pod obrusem
Zwyczaj umieszczania pod obrusem, który dekoruje wigilijny stół kępy siana ma symbolizować fakt, że Jezus przyszedł na świat w ubóstwie. Obecnie jest to relikt dawnej tradycji, zgodnie z którą gospodarz umieszczał w izbie snop siana.
Ten gest ma nam pomóc pamiętać o tym, że Jezus, Król Świata, narodził się w ubogiej stajni wśród zwierząt, nie zaś w dostojeństwie i bogactwie.
Pierwsza gwiazdka
Tradycyjnie wieczerza wigilijna rozpoczyna się wraz z pierwszą gwiazdką na niebie. Jest to symboliczne nawiązanie do Gwiazdy Betlejemskiej, oznaczającej narodziny Jezusa, którą – według Biblii – na wschodniej stronie nieba ujrzeli Trzej Królowie.
W domach odpowiedzialnymi za wypatrzenie pierwszej gwiazdki są z reguły najmłodsi.
Wspólna modlitwa
Wigilię powinno rozpoczynać się od odczytania fragmentu Ewangelii mówiącej o narodzeniu pańskim oraz krótkiej wspólnej modlitwy. W niektórych domach odśpiewuje się pieśń adwentową.
Kolędy
Mnogość polskich kolęd i pastorałek pozwala cieszyć się nam radosnym czasem wspólnego kolędowania. Niestety ta tradycja jest coraz mniej popularna i jest zastępowana słuchaniem popowych piosenek świątecznych.
Konrad Mania
