II NIEDZIELA PO NARODZENIU PAŃSKIM, OBJAWIENIE PAŃSKIE i NIEDZIELA CHRZTU PAŃSKIEGO
II NIEDZIELA PO NARODZENIU PAŃSKIM
Dabar i logos – o słowie i o Słowie
Oraz o mądrości i o Mądrości
Zdarza się niekiedy, że jedno i to samo słowo przyjmuje różne znaczenia, w zależności od tego, czy pisane jest małą, czy wielką literą. Podobne zjawisko lingwistyczne spotykamy w dzisiejszych czytaniach z II niedzieli po Narodzeniu Pańskim. Kiedy psalmista pisze, że Bóg „oznajmił swoje słowo [hebr. dabar] Jakubowi, Izraelowi ustawy swe i wyroki” (Ps 147,19), zestawia Boże „słowo” z „ustawami” i „wyrokami”. Należy zatem je rozumieć jako rozporządzenia i przykazania, jakie Pan przekazał swojemu ludowi. Z kolei św. Jan pisząc, że „Słowo [gr. logos] stało się ciałem i zamieszkało wśród nas” (J 1,14), ma na myśli Słowo spersonifikowane, a więc konkretną osobę, a jest nią Chrystus, Bóg, który przyjął ludzkie ciało. Podobnie rzecz ma się z terminem „mądrość”. Św. Paweł przekonuje mieszkańców Efezu, że modli się dla nich o „ducha mądrości i objawienia” (Ef 1,17). Mądrość rozumie tutaj jako dar Boga, a więc umiejętność i przymiot umysłu prowadzący człowieka do Niego. Natomiast Mądrość z Księgi Syracha jawi się jako osoba, która towarzyszyła Bogu podczas dzieła stwarzania świata i przebywa w Jego obecności. Uosobioną Mądrość możemy również odnieść do Jezusa, Syna Bożego. W prologu Ewangelii Janowej termin „słowo” zapisany jest, co prawda, małą literą, ale słusznie tłumacz polski rozpoczął go od wielkiej. Podobnie jest w przypadku rzeczownika „mądrość” (dysponujemy grecką wersją Księgi Syracha). Okres Bożego Narodzenia ukazuje nam zatem Jezusa jako Mądrość i Słowo zesłane nam przez Stwórcę.
OBJAWIENIE PAŃSKIE
Melek i basileus – o królu złym i o królach mądrych
Ci mądrzy wypełnili wolę Boga
Tym złym królem (gr. basileus) był Herod, za panowania którego urodził się w Betlejem Jezus (por. Mt 2,1). Paradoksalnie historia nadała mu przydomek „wielki”. Wielkie niewątpliwie były jego zbrodnie, w tym rozkaz zamordowania chłopców do drugiego roku życia. W ten sposób Herod usiłował wyeliminować Tego jednego, który – jak mylnie mniemał – będzie chciał pozbawić go tronu. Mianem Króla (gr. basileus) Żydowskiego określili Jezusa (wszakże nie znając Go jeszcze) magowie przybyli ze Wschodu. Nie zdawali sobie oni sprawy, że rozmawiając z Herodem, sprowadzą zagrożenie dla życia Dziecięcia i nieszczęście dla Jego rówieśników. Nie wiedzieli również tego, że ich wizyta stanie się początkiem wypełniania się Bożego planu, który św. Paweł streszcza następująco: „poganie już są współdziedzicami i współczłonkami Ciała, i współuczestnikami obietnicy w Chrystusie Jezusie przez Ewangelię” (Ef 3,6). W przeciwieństwie do Heroda przybysze byli królami mądrymi, bo umiejętnie odczytali znaki na niebie, podjęli trud długiej wędrówki i w Jezusie rozpoznali Syna Bożego. Co prawda ewangelista nie pisze, że magowie byli królami. Taką ich tożsamość wywiodła później tradycja, bazując na starotestamentalnych proroctwach. Izajasz podaje słowa obietnicy: „I pójdą narody do twojego światła, królowie [hebr. melek w liczbie pojedynczej] do blasku twego wschodu”. Z kolei psalmista zapowiada: „Królowie [hebr. melek w liczbie pojedynczej] Tarszisz i wysp przyniosą dary, królowie Szeby i Saby złożą daninę” (Ps 72,10).
NIEDZIELA CHRZTU PAŃSKIEGO
Qol i fone – o głosie proroka i o głosie Boga
I o początku działalności Mesjasza
W okresie adwentu przywoływaliśmy postać Jana Chrzciciela. Za ewangelistą nazywaliśmy go „głosem wołającego na pustyni” i wzywającego ludzi, aby oczekiwali na przyjście Pana. Św. Jan powtarzał słowa z Księgi Izajasza, polecając, by ludzie przygotowali Bogu drogę. Zostały one wypowiedziane przez tajemniczy głos (hebr. qol), jaki rozległ się przed wiekami w narodzie (por. Iz 40,3). Niektórzy ludzie podjęli to Izajaszowe i Janowe wezwanie i doczekali się przyjścia Mesjasza na świat. Tę prawdę przywołujemy już od kilkunastu dni, obchodząc czas bożonarodzeniowy. Jeszcze spoglądamy na Dziecinę w szopce i śpiewamy kolędy, a już przed naszymi oczyma staje dorosły Jezus. Św. Łukasz relacjonuje nam ważne wydarzenie – chrzest Chrystusa w Jordanie – które stało się inauguracją Jego publicznej działalności. Ewangelista pisze: „z nieba odezwał się głos [gr. fone]: «Ty jesteś moim Synem umiłowanym, w Tobie mam upodobanie»” (Łk 3,22). Tak oto Ojciec Niebieski dopełnił swym głosem wcześniejsze głosy proroków. Świadkowie mogli ponadto zobaczyć Ducha Świętego, który przybrał wygląd gołębicy. Wszechmogący napełnił stworzenie swym Duchem, a Tenże przez Mesjasza zacznie odnawiać oblicze ziemi (por. Ps 104,30). Kulminacyjny akt tej odnowy nastąpi wówczas, gdy Chrystus wyda samego siebie za grzesznych ludzi (por. Tt 2,14) i poniesie śmierć, a następnie zmartwychwstanie. Już za kilka tygodni będziemy przywoływać te wydarzenia; dziś kończymy okres Bożego Narodzenia, a niebawem rozpoczniemy okres Wielkiego Postu.
Więcej przeczytasz w 1. numerze dwutygodnika „Pielgrzym” [5 i 12 stycznia 2025 R. XXXVI Nr 1 (916)], str. 8-9.
Fot. Pixabay.com
Dwutygodnik „Pielgrzym” w wersji papierowej oraz elektronicznej (PDF) można zakupić w księgarni internetowej Wydawnictwa Bernardinum.
