„Każde wyjście na plac, także do ubikacji, było dla księży drogą przez mękę. Niemcy cały czas ich bili po głowach, po plecach. Zwykle na końcu czołgał się arcybiskup Nowowiejski, bo był bardzo schorowany” – wspominała Halina Rogozińska, więźniarka Soldau.
W latach 1939–1945 Kościół rzymskokatolicki w Polsce na skutek działań dwóch totalitaryzmów – nazistowskiego i komunistycznego – doświadczył prześladowań, a także poniósł dotkliwe straty osobowe i materialne. Zginęło sześciu hierarchów oraz blisko dwa tysiące księży, co oznaczało w niektórych diecezjach straty na poziomie 40 procent ogółu pracujących tam kapłanów. Wielu duchownych aresztowano, część z nich wywieziono do niemieckich obozów koncentracyjnych. Jednym z największych miejsc kaźni polskiego duchowieństwa był Soldau – utajony ośrodek zagłady. 28 maja 1941 roku w niemieckim obozie życie stracił abp Antoni Julian Nowowiejski. Hierarcha jest jedynym polskim arcybiskupem, który dokonał swego żywota w niemieckim obozie śmierci.
Gimnastyka, którą wymyślił sam szatan…
W obozie Soldau spośród ponad stu trzydziestu osadzonych osób duchownych zamordowanych zostało osiemdziesięciu ośmiu kapłanów, zakonników i sióstr zakonnych. Jak wynika z ustaleń dr Anny Jagodzińskiej i Bartosza Januszewskiego, autorów wystawy IPN „Soldau – utajony ośrodek zagłady. Niemieckie obozy w Działdowie w latach II wojny światowej” – współczynnik śmiertelności w tej kategorii więźniów Soldau był wyższy niż w KL Dachau i KL Auschwitz – wynosił 64 procent. Dla porównania w Dachau zginęło 49 procent osadzonych polskich kapłanów. Duchowni w Soldau stanowili specjalną grupę więźniów. Zaliczano ich do „najbardziej niebezpiecznego i wrogiego elementu” i z tego powodu prześladowano w szczególnie okrutny sposób. Nad księżmi znęcano się fizycznie i psychicznie, głównie podczas różnych „wymyślnych” ćwiczeń. (…)
Jan Hlebowicz
Więcej przeczytasz w 11. numerze dwutygodnika „Pielgrzym” [29 maja i 5 czerwca 2022 R. XXXIII Nr 11 (848)]
Najnowszy (11/2022) numer dwutygodnika „Pielgrzym” w wersji tradycyjnej (papierowej) można zakupić TUTAJ.
UWAGA – NOWOŚĆ!
Najnowszy (11/2022) numer dwutygodnika „Pielgrzym” w wersji elektronicznej (PDF) można zakupić TUTAJ.
